ترجمهء ( 275 ) هر كه سه منش داشته باشد ايمانش كامل است - امام صادق گفته : « هر كه داراى سه منش باشد ، ايمانش كامل است : آنكه برابر ستم شكيبا باشد و خشم خود را فرو خورد و آن را با خدا گزارد و درگذرد . گذشت كند از آنان كه خدا ايشان را بىشمار به بهشت برد و شفاعت وى را براى مردم بپذيرد اگر چه به اندازهء قوم ربيعه و مضر باشند . پيامبر گفته : هر كه سه منش را در خود فراهم كند همهء اوصاف ايمانى را كامل كرده .
از هشام پور معاذ روايت شده كه گفت : ملازم عمر بن عبد العزيز بودم كه به مدينه فرود آمد . منادى وى بانگ برآورد هر كه ستم كشيده است نزد خليفه عمر بن عبد العزيز آيد . امام محمد باقر به درگاه وى آمد حاجب خليفه مزاحم گفت : كه محمد بن على الباقر بر در است ، گفت : در آيد چون وارد شد خليفه را گريان ديد كه سرشك خود را پاك مىكرد ، امام گستاخانه گفت : اى عمر چرا گريانى ؟
هشام سبب گريه‌اش را گفت ، امام گفت : اى عمر جهان چون بازاريست دسته‌يى از آن چيزى برند كه سودمند گردند و دسته‌يى چيزى برند كه زيان بينند ، چه بسيار مردمانى كه به كارهايى كه ما در آن هستيم خويشتن را زيان رسانيدند تا مرگشان فرا رسيد و از آن نكوهيدگى رخت كشيدند . چون براى آخرت توشه‌يى نساخته بودند و از بدى كوتاهى نكردند آنچه از جهان گرد كردند وارثان نابكار وى بر خويش قسمت كردند و ايشان نزد كسى رفتند كه بهانهء آنان را نپذيرد . سزاوار است كه به كارهاى جهان ديده بگشاييم و از كارهاى ناشايست كناره كنيم ، از خداى جهان بپرهيز ، دل خود را بدو چيز بسپار ، چيزى از جهان برگير كه چون درگذشتى از خوبيها با تو باشد و از بديها دورى كن و چيزى مبر كه نزد خدا پشيمانى داشته باشد . اى عمر از خداى بترس در خود را براى مردم گشاده‌دار و ايشان را به آسانى بپذير ستمرسيده را يارى كن و دست ستمكار را از مردم كوتاه كن . بعدا گفت : هر كه داراى سه چيز باشد ايمانش به خداى جهان كامل است ، عمر چون شنيد به دو زانو نشست و گفت : اى دودمان پيامبر آنها كدام است ؟ گفت : « اى عمر هر كه خشنود گردد ، خشنودى او را به تباهى نكشاند و چون خشمناك گردد خشمش او را از حق بيرون نبرد و چون توانايى يافت از آنچه كه از او نيست دست كوتاه كند » . عمر دوات و كاغذ خواست و نوشت : « بنام خداوند بخشايشگر مهربان عمر بن عبد العزيز فدك را كه حق محمد بن على بود به او باز پس داد » .
امام گفت : گرونده به خدا كسىست كه چون چيزى را پسندد خوشى او را به گناه نكشاند و چون چيزى را بد دارد خشم او را از گفتار راست بيرون نبرد . آن كس مؤمن است كه توانايى او را به دست اندازى به حق ديگران برنگزيند . پيامبر گفت : هر كس سه منش داشته باشد ايمان او به حد كمال رسيده است : آنكه خشنودى او را به گناه نكشاند و خشم او را از حق بيرون نبرد و چون توانايى يافت

83