در بارهء گناه‌ها باز ايستادن و ترك آنهاست هنگامى كه مكلف تخلف حكم او كرد و به اختيار و خواست خود مرتكب آن گردد گناهكار شده . و از اين كه گناه‌ها به تقدير اوست آن ست كه او مبلغ و مقدار آنها را مىداند و مقصود از اين كه گناه‌ها به ارادهء اوست آنست كه او خواسته گناهكار را به همان گفتار و فرمان و حذر دادن از گناه باز دارد نه به زور و به كار بردن قدرت است تا جبر لازم آيد . بنا بر اين غرض از قضا حكم تكليفى ست و قدر علم تفصيلى به كار بندگانست و معنى مشيت اختيار دادن به ايشان است . و هيچ يك از اينها بنا بر اعتقاد ( صدوق ) وادار كردن مكلف به عملى نيست .
ترجمهء ( 408 ) امام محمد باقر فرزند خود امام صادق را به سه چيز دستور داد و از سه چيز نهى كرد - سفيان ثورى گفته : به جعفر بن محمد گفتم : اى فرزند رسول خدا مرا پندى ده . گفت : اى سفيان دروغ زن مردانگى ندارد . فرمانروايان برادرى نشناسند ، رشك بر آسودگى ندارد . تندخوى سرور نگردد . گفتم : اى فرزند رسول خداى بيشتر گوى . گفت : اى سفيان در كارها به خدا توكل كن تا خداشناس باشى . بهر چه ترا داد خشنود باشد ، تا بىنياز گردى . با همسايگان خود خوشرفتار باش تا مسلمان باشى ، با نابكار دوستى مورز تا از نابكارى خود ترا نياموزد ، در كار خود با خدا ترسان مشورت كن . گفتم : باز گوى ، گفت : اى سفيان هر كه ارجمنديى خواهد كه بسته به خويشاوندى نباشد و بىنيازى مىخواهد كه بسته به خواسته نباشد و بزرگى كه به سلطنت ارتباط ندارد بايد از شرمسارى گناهكارى زير سايهء فرمان بردارى خداى رود . گفتم : ديگر گوى . گفت : اى سفيان پدرم مرا به سه

132