بر ما داديد ؟ جواب گويند : به زبان در آورد ما را آن قادرى كه به زبان آورد هر چيزى را و او آفريد شما را اول بار و بسوى او باز ميگرديد و شما آن نبوديد كه به پنهان داشتن نگذاريد كه شهادت بر شما دهند گوشهاى شما و نه چشمهاى شما و نه پوستهاى بدن شما و ليكن پنداشتيد كه خدا نميداند بسيارى از آن عملها را كه ميكنيد [1] و جداگانه كيفيت امر حساب را در كتاب حقيقة المعاد بيان خواهيم نمود ( ان شاء الله تعالى ) باب ( بيست و نهم ) اعتقاد در بهشت و دوزخ [2] ابن بابويه رحمة الله عليه گويد : اعتقاد ما در باب بهشت آن است كه آن دار بقا و خانه سلامت است ، نه مرگ در آن است و نه پيرى و نه بيمارى و نه مرض و نه آفت و نه زمينگيرى و نه غم و نه هم و نه احتياج و

[1] * ( وَقالُوا لِجُلُودِهِمْ لِمَ شَهِدْتُمْ عَلَيْنا ؟ قالُوا أَنْطَقَنَا اللَّه الَّذِي أَنْطَقَ كُلَّ شَيْءٍ وَهُوَ خَلَقَكُمْ أَوَّلَ مَرَّةٍ وَإِلَيْه تُرْجَعُونَ وَما كُنْتُمْ تَسْتَتِرُونَ أَنْ يَشْهَدَ عَلَيْكُمْ سَمْعُكُمْ وَلا أَبْصارُكُمْ وَلا جُلُودُكُمْ وَلكِنْ ظَنَنْتُمْ أَنَّ اللَّه لا يَعْلَمُ كَثِيراً مِمَّا تَعْمَلُونَ ) * ( سوره فصلت آيه 20 و 21 )
[2] فرموده است شيخ مفيد رحمه اللَّه تعالى كه بهشت خانه نعيم است نميرسد كسى را كه داخل شود تعبى و مشقتى و قرار داده است خداوند آن را خانه از براى آنكه بشناسد او را و بندگى كند او را و نعمت آن هميشه است كه بريدنى از براى او نميباشد و ساكنشوندگان در آن چند قسم ميباشند . گروهى از ايشان كسى است كه اخلاص ورزيده است از براى خداوند تعالى پس اين آنى است ( آن كسى است ) كه داخل مىشود آن را بر امانى از عذاب خداوند . و گروهى از ايشان كسى است كه مخلوط نموده است عمل صالح خود را با اعمال سيئه ، بوده است امروز و فردا مينموده است توبه را پس در ربوده است او را ترسى از عقاب در عاجل و آجل يا در عاجل نه آجل بعد از آن ساكن گرديده است بهشت را بعد از عفو يا عقاب ، و بعضى از ايشان كسيست كه تفضل شده است بر او بدون عملى كه پيشى گرفته باشد از او در دنيا و ايشانند ولدان مخلدون ، آنچنان كه قرار داده است خداوند تعالى تصرف و شغل ايشان را بر آوردن حاجتهاى اهل بهشت به جهت جزاء عملكنندگان ، و نيست تصرف ايشان شاق و ناگوار بر ايشان زيرا كه ايشان مجبولند بطريق خوشحالى در تصرف در حاجتهاى مؤمنان و ثواب اهل بهشت مشغول گرديدن است بخوردنيها و آشاميدنيها و نظر نمودنها و نكاح كردنها و آنچه درك مىكند آن را حسهاى ايشان از آنچه مجبولند بر ميل بسوى آن و درك ميكنند مراد خود را بظفر يافتن بر آن ، و نيست بشرى در بهشت كه لذت برد بتسبيح و تقديس بدون اكل و شرب ، بلكه اين قول شاذى است از دين اسلام و آن ماخوذ است از مذهب نصارى آنچنان كه گمان مينمايند كه مطيعين در دار دنيا مىگردند در بهشت ملائكه كه نميخورند و نمىآشامند و نكاح نميكنند و بتحقيق كه خداوند تكذيب نموده است اين قول را در كتاب خود به آنچه ترغيب فرموده است در كتاب خود عملكنندگان را از خوردن و آشاميدن و نكاح كردن در آنجا كه فرموده است كه : * ( أُكُلُها دائِمٌ وَظِلُّها تِلْكَ عُقْبَى الَّذِينَ اتَّقَوْا وَعُقْبَى الْكافِرِينَ النَّارُ ) * ( سوره رعد آيه 35 ) فرموده است حق تعالى كه : * ( فِيها أَنْهارٌ مِنْ ماءٍ غَيْرِ آسِنٍ ) * الخ « سوره محمد آيه 19 » و فرموده است * ( حُورٌ مَقْصُوراتٌ فِي الْخِيامِ ) * ( سوره الرحمن آيه 72 ) و فرموده است : * ( وَحُورٌ عِينٌ ) * « سوره واقعه آيه 22 » و فرموده است : * ( وَزَوَّجْناهُمْ بِحُورٍ عِينٍ « سوره دخان آيه 54 » و فرموده است ، * ( وَعِنْدَهُمْ قاصِراتُ الطَّرْفِ أَتْرابٌ ) * « سوره ص آيه 62 » و فرموده است : * ( إِنَّ أَصْحابَ الْجَنَّةِ الْيَوْمَ فِي شُغُلٍ فاكِهُونَ هُمْ وَأَزْواجُهُمْ ) * ( سوره يس آيه 55 ) و فرموده است : * ( وَأُتُوا بِه مُتَشابِهاً وَلَهُمْ فِيها أَزْواجٌ مُطَهَّرَةٌ ) * ( سورهء بقره آيه 26 ) پس چگونه تجويز نموده است كسى « يعنى ابن بابويه » كه بوده باشد در بهشت گروهى كه نخورند و نياشامند و تنعم نكنند به آنچه به آن خلق از اعمال مىيابند ؟ ! و حال آنكه كتاب خداوند گواه است بضد آن و اجماع منعقد است بر خلاف آن ، و اگر نه اين باشد كه اين كس ( يعنى ابن بابويه ) تقليد نموده باشد يا عمل نموده باشد بر حديث موضوع جائز نميباشد تقليد او . و بعد از آن شيخ مفيد عليه الرحمه گفته است كه : و اما دوزخ پس آن خانهء كسى است كه نشناخته است خداوند سبحانه را ، و گاهى داخل مىشود آن را پاره كسانى كه شناخته است او را بسبب نافرمانى نمودن « خداوند » تعالى را مگر آنكه مخلد نميگردد در آن بلكه بيرون مىآيد از آن بسوى نعيم پاينده و نيست كه مخلد گردد در آن مگر كافرها و فرموده است خداوند تعالى كه : * ( فَأَنْذَرْتُكُمْ ناراً تَلَظَّى ) * : * ( لا يَصْلاها إِلَّا الأَشْقَى الَّذِي كَذَّبَ وَتَوَلَّى ) * « سوره الليل آيه 14 تا 16 ) و قصد نموده است خداوند بصلاة كه بمعنى داخل شدن است در اين آيه خلود را يعنى مخلد نميگردد در آن به آتش مكر اشقى « تا آخر » و فرموده است خداوند تعالى كه : * ( إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا بِآياتِنا سَوْفَ نُصْلِيهِمْ ناراً ( سورهء نساء آيه 56 ) يعنى بدرستى كه كسانى كه كافر گرديده‌اند بآيات ما زود باشد كه مخلد نمائيم ايشان را در آتش و فرموده است خداوند تعالى كه : * ( إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْ أَنَّ لَهُمْ ما فِي الأَرْضِ جَمِيعاً وَمِثْلَه مَعَه لِيَفْتَدُوا بِه مِنْ عَذابِ يَوْمِ الْقِيامَةِ ما تُقُبِّلَ مِنْهُمْ ) * ( سورهء مائده آيه 36 ) يعنى بدرستى كه كسانى كه كافر گرديده‌اند اگر از براى ايشان بوده باشد آنچه در زمين است تماما و مثل آن با آن كه فداء كنند با آن از عذاب روز قيامت قبول نميشود از ايشان پس اين دو آيه هر آينه كه متضمن ميباشند ذكر خلود در آتش را پس جز اين نيست كه آن از براى كفار است نه اهل معرفت به خداوند تعالى بدليهاى معقول و بكتاب مسطور و حديث ظاهر مشهور و اجماعى كه پيشى گرفته است يعنى انعقادش مر اهل بدعتها را از اصحاب وعيد و بعد از آن شيخ مفيد عليه الرحمه فرموده است كه جائز نميباشد كه بشناسد خداوند را كسى كه كافر باشد به آن و نشناسد او را كسى كه مؤمن باشد به آن و هر كافرى بموافق اصول ما پس آن جاهل است به خداوند ، و هر آن كس كه مخالفت كند اصول ايمان را از نمازگزارندگان بسوى قبله اسلام پس او نزد ما جاهل است به خداوند و اگر چه ظاهر كند گفتار بتوحيد او ( يعنى اگر چه به زبان اقرار كند بر توحيد و خود را موحد داند ) چنان كه كافر برسول خدا صلى اللَّه عليه و آله جاهل به خداوند تعالى است و اگر چه بوده باشد در ايشان كسى كه اعتراف كند بتوحيد خداوند و ظاهر كند چيزى را كه بوهم مستضعفين بيندازند كه آن معرفت به خداوند تعالى است و بتحقيق كه فرموده است خداوند تعالى : * ( فَمَنْ يُؤْمِنْ بِرَبِّه فَلا يَخافُ بَخْساً وَلا رَهَقاً ) * ( سوره جن آيه 13 ) پس بيرون نموده است به اين آيه مؤمن را از احكام كفار . و فرموده است خداوند تعالى كه : * ( فَلا وَرَبِّكَ لا يُؤْمِنُونَ حَتَّى يُحَكِّمُوكَ فِيما شَجَرَ بَيْنَهُمْ ) * الخ ( سورهء نساء آيه 65 ) پس نفى نموده است خداوند تعالى از هر كس كه كافر باشد به پيغمبر خدا صلى اللَّه عليه و آله ايمان را و ثابت ننموده است از براى او با شك در او معرفت به خداوند را هيچ حال و فرموده است خداوند تعالى كه : * ( قاتِلُوا الَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ بِاللَّه وَلا بِالْيَوْمِ الآخِرِ ) * ( تا ) * ( وَهُمْ صاغِرُونَ ) * ( سوره توبه آيه 29 ) پس نفى فرموده است از يهود و نصارى ايمان را و حكم نموده است بر ايشان بكفر و ضلال - مفيد -

93