شنيده ام شما داراى اطلاعات وسيعى مىباشيد و قادر به پاسخ هر گونه پرسشى راجع به هر موضوعى هستيد ، شرفياب شدم كه با شما مناظره كنم . فرمود در چه موضوعى مىخواهى مناظره كنى ؟ عرض كرد راجع به اعراب و حركات و سكون قرآن ( علم - القرائه ) مىخواهم از شما بپرسم .
امام ( ع ) بحمران بن اعين [1] توجه نموده فرمود با اين مرد راجع به اين موضوع مناظره كن . مرد شامى عرض كرد مىخواهم با شخص شما مناظره كنم نه با حمران ، فرمود او از طرف من صحبت مىكند اگر در مناظره بحمران غالب شوى بر من غلبه يافته‌اى . شامى به اندازه اى با حمران گفت و شنود نمود و پرسش كرد و پاسخ شنيد كه خسته شد . امام فرمود چگونه ديدى حمران را ؟ عرض كرد او را مرد دانشمند و بينائى يافتم از هر چه پرسش كردم پاسخ قانع كننده شنيدم . سپس امام به حمران فرمود تو از شامى پرسش كن حمران به امر امام مشغول سؤال و مناظره با شامى شد شامى در مدت كوتاهى محكوم و ساكت شد پس از آن عرض كرد مىخواهم با شما در علم عربيت مباحثه كنم فرمود با " ابان بن تغلب " [2] مباحثه كن . بحث بين شامى

[1] حمران ابن اعين شيبانى برادر زرارة بن اعين از بزرگان مشايخ شيعه كه در فضيلت و برترى آنان شك و ترديدى نيست مىباشد او يكى از قراء قرآن بوده و نام وى در عداد قراء برده مىشود ومىگويند حمزه كه يكى از قراء سبعه است از شاگردان حمران بوده و دليل تخصص او در علم قرائت اين است كه امام براى مناظره شامى ، راجع به قرائت قرآن او را انتخاب كرد . و به عقيده بعضى از دانشمندان علم رجال ، زين العابدين على بن حسين ( ع ) را ملاقات و از محضر مقدسش درك فيض نموده است و از حواريين حضرت باقر و حضرت صادق ( ع ) شمرده مىشود ، علاوه بر علوم دينى در علم نحو و لغت مهارت داشته و اخبار وارده در كتب رجال و آثار ائمه اطهار ( ع ) در مدح وى متواتر است و از آن اخبار چنين استفاده مىشود كه در جلالت قدر بر زراره فزونى دارد و از وكلاء امام بوده است و اين روايت بطريق عديده نقل شده كه امام فرمود حمران از شيعيان سابق ماست كه هرگز انحراف و ارتداد ندارد حمران از اهل بهشت است .
[2] ابان بن تغلب بن رياح بن سعيد بكرى جريرى دانشمندى است كه در علم تفسير حديث - فقه - لغت - علم القرائة قرآن و دلائل آن پيشواى اهل زمان خود بوده سى هزار حديث از حضرت صادق حفظ داشته و تصنيفات بسيارى دارد مانند تفسير غرائب القرآن - كتاب فضائل - كتاب احوال صفين . خدمت حضرت زين العابدين و باقر العلوم و حضرت صادق ( ع ) رسيده و مورد عنايت و لطف مخصوص ايشان بوده حضرت باقر ( ع ) به او مىفرمود در مسجد مدينه بنشين و براى مردم فتوى ده كه دوست دارم در ميان شيعه من مانند تو را ببينند . امام ششم ( ع ) بابان بسيار علاقمند بود هر گاه خدمت امام مىرسيد امر مىفرمود براى ابان و ساده مى انداختند و با وى مصافحه و معانقه و احوال پرسى مىكرد و احترام بسيار درباره او معمول مىداشت هر گاه به مدينه وارد مىشد مردم براى استماع حديث و استفاده از بيانات او جايگاه مخصوص پيغمبر را در مسجد براى او خالى مىكردند و به قدرى جمعيت در مسجد ازدحام مىكرد كه جاى خالى باقى نمىماند . در زمان امام ششم جهان را بدرود گفت چون خبر فوتش به آن امام رسيد بر او رحمت فرستاد و سوگند ياد كرد كه مرگ ابان دل مرا به درد آورد . فوتش در سال 141 هجرى اتفاق افتاد و حضرت صادق از مرگش خبر داده بود . در جلالت قدر " ابان " گواهى مخالفين سند پر ارزشى است ابراهيم نخعى كه از علماى عامه است درباره او مىگويد " كان ابان ( ره ) مقدما في كل فن من العلم في القرآن والفقه والحديث والادب واللغة والنحو " ابان در هر فنى از فنون علم از علم قرآن - حديث - ادبيات - لغت - نحو بر همه تقدم و پيشوائى داشت . ذهبى در كتاب ميزان الاعتدال در حق ابان مىگويد " شيعى صلد لكنه صدوق " ابان شيعه محكم است لكن بسيار راستگو است . تنقيح المقال

24