را كيفر و بدكاران را پاداش دهد .
2 - جهت اولويت بدكار به احسان و پاداش اين است كه بدكار راضى به عمل خود نبوده به دليل اينكه عمل جبرا و بر خلاف ميل و رضاى او واقع شده است . و جهت اولويت نيكوكار به كيفر اين است كه نيكوكار راضى به عمل خود نبوده به دليل اينكه مقهور و مجبور بوده است .
3 - اگر واقع چنان باشد كه جبريان گويند مسلما كيفر و پاداش اخروى منتفى خواهد بود . و كيفر و پاداش اعمال منحصر به كيفر و پاداش دنيوى خواهد شد . در اين صورت بدكاران در رفاهيت و آسايش و نيكوكاران در رنج وتعب خواهند افتاد ، چه بدكار مانند شخص تواناى سالمى است كه در نهايت خوشى و آسايش آنچه دلش مىخواهد از مناهى و ملاهى از قبيل استعمال مشروبات الكلى و آميزش نامشروع با زنان و كشتار و بهتان و ربودن اموال مردم و جز اين انجام مىدهد و زحمت و رنج تكاليف شرعيه را تحمل نمىكند و در آخرت هم كه كيفرى نخواهد داشت .
و بر عكس نيكوكار مانند شخص درويش و مريضى خواهد بود كه از ناحيه تكاليف شرعيه هميشه گرفتار رنج و زحمت است و با درآمد مختصر كه از راه حلال بدست ميآورد زندگى خود را در نهايت عسرت اداره مىكند و نظر به جلوگيرى شارع نمىتواند كاملا كام دل از لذايذ برگيرد و در آخرت هم كه حظ و نصيبى نخواهد داشت .
" ب " - سر اينكه مقاله جبر را مقاله برادران بت پرستان و دشمنان يزدان و حزب شيطان و قدريه و مجوس اين امت معرفى فرموده اين است :
1 - بت پرستان عصر پيغمبر اكرم ( ص ) جبرى بوده اند چنان كه خداوند از آنان حكايت كند " و اذا فعلوا فاحشة قالوا وجدنا عليه ابائنا والله امرنا بها وقالوا لو شآء الله ما عبدنا من دونه من شيئى " ترجمه : هنگاميكه كار زشتى بجا آورند گويند ما پدرانمان را بر اين كار يافته‌ايم و خداوند ما را بدان امر فرموده و مىگفتند اگر خدا مىخواست ما جز او چيزى را پرستش نمىكرديم يعنى خدا ما را مجبور به كار زشت و بت پرستى كرده است .
2 - سر اينكه جبريان دشمنان يزدانند اين است كه آنان به ساحت اقدس

226