" هشام " : مطلب را براى من بيشتر روشن سازيد .
" امام " : براى پروردگار نود و نه اسم است ، چنانچه اسم عين مسمى باشد لازم آيد هر اسمى خدايى باشد با آنكه چنين نيست و معنى " الله " يكى بيش نيست و تمام اسماء الهى به همان يك معنى دلالت مىكند و هر يك مغاير با آن معنى مىباشند .
اى هشام نان نام چيزى است كه خوردنى و آب نام چيزى است كه آشاميدنى و جامعه نام چيزى است كه پوشيدنى و آتش نام چيزى است كه سوزنده است يعنى مسماى هر يك از اين الفاظ داراى خاصيت و صفتى است كه اسماء و الفاظ آن خاصيت را ندارند از اينجا مىفهمى كه اسم غير مسمى است .
اى هشام آيا مطلب را طورى فهميدى كه در مقام مناظره با دشمنان و مشركين و ملحدين ، با آنان نبرد كنى و آنان را با شمشير زبان دفع نمائى ؟
" هشام " : بلى فهميدم .
" امام " : خداوند به اين فهم تو را منتفع سازد و پايدار دارد .
" هشام " : به خدا سوگند از آن روز تا كنون در مناظرات توحيد كسى بر من غلبه نكرده است .
" بيان " : توضيح روايت مقدمه‌يى لازم دارد و آن اين است :
دانشمندان علم زبان در لفظ جلاله " الله " اختلاف كرده اند در اينكه آيا لفظ جلاله جامد است يا مشتق .
" خليل " و اتباعش وعده اى از اصوليين گفته‌اند لفظ جلاله علم است براى ذات پروردگار و مشتق نيست . و اكثر دانشمندان معتقدند كه لفظ جلاله اصلا مشتق سپس در اثر غلبه استعمال علم براى معبود به حق گرديده است .
و اين روايت دلالت بر وجه دوم مىكند ، چه روايت صريح است در اينكه " الله " از كلمه " إله " گرفته شده است و " إله " بر وزن ( فعال ) يا اسم است بمعنى مفعول يعنى معبود يا فعل است از ( إله ) بفتح لام بمعنى ( عبد ) بمناسبت اينكه خداوند معبود است يا از " إله " بكسر لام بمعنى ( سكن ) بمناسبت اينكه دلهاى

191