را به ظلمت نسبت داد ، بنابر اين بايد گفت همانطوريكه ظلمت مىتواند به مقتضاى طبع خود كار بد انجام دهد ، قادر به انجام كار خوب نيز مىباشد .
اگر بگويند اينطور نيست و محال است كه از ظلمت خير و خوبى صادر شود با توجه به مقدمات بالا بايد اعتراف به بطلان ادعاى خود نسبت به نور وظلمت نمايند و ملتزم شوند كه نه نور خالق است نه ظلمت ، تمام موجودات جهان مستند به خداى يگانه است .
اما كسانى كه قائل شده اند به اينكه بين نور وظلمت يك واسطه‌يى است كه او حاكم بر هر دو مىباشد ، بايد قبول كنند كه حاكم بر هر دو بزرگتر از نور و ظلمت و شايسته مقام الوهيت مىباشد ، زيرا كه همين نيازمندى نور وظلمت به حاكم دليل مغلوب و نادان يا مظلوم بودن نور وظلمت است ، و مغلوب و مظلوم و نادان شايسته مقام الوهيت نيست ، و اين مقاله منتسب به مرقيونيه است [1] و شرح حال آنان طولانى است .
" زنديق " : قصه مانى چگونه است ؟
" امام " : مانى شخصى بوده كه يك قسمت از عقايد مجوس را با يك قسمت از عقايد ترسايان مخلوط نموده مذهب ثالثى اختراع كرد كه با هيچ يك از آن دو

[1] - " مرقيونيه " پيروان " مرقيون " نامى هستند كه قبل از ديصانيه مبادرت به اختراع مذهب كردند و ايشان گروهى از ترسايان مىباشند كه گفته‌اند وجود ثالثى دو اصل نور وظلمت را به يكديگر آميخته است و در عامل امتزاج اختلاف كرده اند . گروهى عقيده دارند كه عامل امتزاج حيات است كه عبارت از " عيسى " است . گروهى دگر گفته‌اند كه " عيسى " رسول آن عامل امتزاج است و با وجود ثالث جهان را آفريده است و عقيده دارند كه هر كس از گوشت گنديده و مشروبات الكلى اجتناب نمايد و دائما به نماز و روزه اشتغال داشته باشد از دامهاى شيطان نجات يابد . " مرقيون " كتابى بنام انجيل داشته و پيروانش هم كتبى داشته‌اند لكن اين كتب در دست نيست و اين جمعيت با ماسك نصرانيت خود را پوشانيده تظاهر به مذهب خود نمىكنند و مطابق نوشته " ابن النديم " در " فهرست " در ناحيه خراسان از اين جمعيت بسيار وجود دارند . ملل ونحل شهرستانى ) .

175