پرواز برون ز حد و احصا * آنى چو هزار سالت اى دوست از اين اشارت سر اين گونه آيت را درياب كه حق تعالى به پيامبر فرمود :
" واسئل من ارسلنا من قبلك من رسلنا . . " اى پيامبر از پيامبران پيشين بپرس .
آرى صاحب نفس مكتفى با اين كه در عالم شهادت است وارد در عالم غيب مىشود از پيمبران پيشين مىپرسد . نيازى به تقدير مضاف نيست كه مثلا گفته شود اى واسئل أمم من ارسلنا من قبلك وعلمائهم . و نيز راز اين گونه روايت را فهم كن كه راوى از معصوم مىپرسد : آيا انسان كه از اين سرا رخت بر بسته است دوباره مىتواند كسان خود را در اين نشأت ديدار كند ؟ در پاسخ فرمود آرى . پرسيد تا چه اندازه ؟ فرمود على قدر منزلته ، و در روايت ديگر على قدر عمله ، و در ديگرى على قدر فضائلهم .
از اين لقاء سبوحى به حقيقت و واقع رجحت هم رسيده اى تدبرتر شد ان شاء الله تعالى . رسول خاتم - صلى الله عليه وآله و سلم - فرمود : " العلم امام العمل والعمل تابعه " علم امام عمل است زيرا كه كارى بى راهنمايى و پيشوائى دانش صورت نمىگيرد ، و سعادت حقيقي انسان بدون نور علم وقوع نمىيابد ، و مدينه فاضله انسانى جز با علم بايسته و عمل شايسته تشكيل نمىشود ، بقول حكيم سنائى غزنوى :
علم نر آمد و عمل مادة * دين و دنيا بدين دو آماده نور علم عين نفس مىگردد كه هم ذاتش را فسحت وجود ميدهد ، و هم چشم بيناى او مىشود . مسأله اتحاد علم و عالم و معلوم ، و عمل و عامل و معمول از مهمترين مسائل علم الهى است ، و معرفت نفس كه خود اساس همه خيرات و سعادات است روح آن نيل بدين حقيقت اتحاد است ، و دروس اتحاد عاقل به معقول راقم به بسط و تفصيل مكتفل اثبات آن است .
4 ) كلمه از جناب وصى ، امير المؤمنين إمام على عليه السلام مأثور است كه : " ظهرت

281