امام در شهر نيشابور ، در پاسخ تقاضاى مردم و خواهش بزرگان و دانشمندان آن روز ، در اجتماعى كه هزاران نفر در آن گرد آمده بودند و در انتظار شنيدن جملاتى از آن حضرت بودند ، كه روشنگر راه زندگى آنان باشد ، سخن از جهان بينى توحيدى اسلام به ميان آورد .
با مقدمه اى بسيار جالب و گيرا ، حديث توحيد را مطرح كرد ، با توجه به اين كه بايد مأموريت واقعى خود را از نظر رهبرى واقعى انجام داده و مسأله اى اساسى عنوان كرده مىشد ، نه از يك گوشه زندگى يك مطلب ساده اى را به عنوان پند و موعظه ، آن هم در آن زمينه كه از هر پند و موعظه اى تنها در راه هدفهاى شخصى سياسى واجتماعى حاكم استفاده يا سوء استفاده مىشد .
آرى ، امام حديث توحيد را مطرح كرد ، از قول خداى بزرگ كه همه عوالم هستى را آفريده است :
" كلمة لا إله الا الله حصنى . . . . " توحيدى كه هم افراد و هم ملتها را از همه نكبتها و عذابها نجات مىبخشد ، توحيدى كه نداشتن آن مستلزم همه گونه اسارتها و نكبتها و سختى ها در اين جهان و آن جهان است .
بعد از بيان آن حديث ، وقتى قافله خواست حركت كند ، امام سر از هودج بيرون آورد ، بطورى كه توجه همه مردم كه در حال حركت آن حضرت را نگاه مىكردند جلب كرد ، مثل اين كه مىخواست مطالب ديگرى بگويد .
آرى ، مىخواست با زمينه مساعدترى كه ايجاد مىكند مطلب مكمل و اساسى را ياد آورى كند ، لذا اضافه كرد :
" و لكن بشرطها وشروطها " و سپس اشاره به خود كرد و ادامه داد :

22