اوضاع جامعه در زمان آن حضرت انحراف از اصول و تعليمات اسلام كه از " سقيفه " آغاز شده و در زمان عثمان گسترش يافته بود ، در زمان آن حضرت به اوج خود رسيد ، زيرا مقدرات جامعه اسلامي بدست شخصى بود كه از زمان خليفه دوم به مصدر حكومت رسيده ، و در عرض اين چندين سال با كمك كارگزاران ستمكار خود حكومت سلطنتى استبدادى تشكيل داده بود .
مسلمانان در زمان عثمان و در برابر سياست أو عكس العملي شديد از خود بروز دادند ، در شهرهاى اسلامي انقلاباتى صورت گرفت ، ولى با توجه به اينكه در زمان معاويه ظلم و ستم به مراتب بيشتر و قتل و تهديد افزون تر بود ، اما از طرف مسلمانان عكس العملهائى ديده نمى شود ، و تنها گاه اعتراضات فردى همانند مخالفت " حجر بن عدى " و " عمرو بن حمق " انجام گرفت ، كه رهبران آنها كشته و انقلاب در نطفه خفه مى شد .
معاويه در حدود 42 سال در دمشق حكومت كرده بود ، در حدود پنج سال از طرف خليفه دوم ، دوازده سال از طرف خليفه سوم ، كمتر از پنج سال در زمان خلافت أمير المؤمنين ( عليه السلام ) ، و در حدود شش ماه در زمان خلافت امام حسن ( عليه السلام ) حكومت شام را بدست داشت .
در اين مدت طولانى أو توانسته بود از جهات مختلف جامعه را در سكوتى مرگبار فرو برد .
از يك سو سياست فشار سياسي و اقتصادى را در مورد مسلمانان آزاده اعمال مى كرد ، و با كشتار و آزار آنان از هرگونه اعتراضى جلوگيرى مى نمود .

11