براى او ساعت خلوت و عبادت در حال تنهايى بود . تا اينكه در روز مخصوصى ، فرشته اى در برابر او قرار گرفت و به او گفت : " اقرأ " يعنى بخوان و او از آنجا كه أمى و درس نخوانده بود پاسخ داد كه من توانايى خواندن ندارم . جبرئيل او را سخت فشرد سپس درخواست خواندن كرد و همان جواب را شنيد . فرشته نيز او را سخت فشار داد . اين عمل سه بار تكرار شد ، و پس از فشار سوم ناگهان در خود احساس كرد مى تواند لوحى را كه در دست فرشته است بخواند و اين آيات را كه در حقيقت ديباچه‌ى كتاب سعادت بشر به شمار مى رود ، بخواند :
" بخوان به نام پروردگارت كه موجودات را آفريد انسان را از خون بسته ، بخوان پروردگار تو گرامى تر است تا آنكه با قلم تعليم داد و به آدمى آنچه را كه نمى دانست آموخت " . ( 1 ) جبرئيل مأموريت خود را انجام داد و پيامبر نيز پس از نزول وحى از كوه حراء پايين آمد و به سوى خانه ى خديجه رهسپار شد " . ( 2 ) آيات فوق برنامه ى اجمالى رسول اكرم ( صلى الله عليه وآله ) را روشن مى سازد و به طور آشكار مى رساند كه اساس آيين او را قرائت و خواندن و فهم و دانش و به كار بردن قلم تشكيل مى دهد . پيامبر اسلام ( صلى الله عليه وآله ) خود مى گويد : سپس از غار بيرون آمدم و چون به وسط كوه رسيدم آوازى از آسمان شنيدم كه مى گفت : " اى محمد تو رسول خدايى و من جبرئيلم سر به آسمان كردم ، جبرئيل را دردم به صورت مردى كه دو گام خويش را به افق آسمان نهاده است ديدم او مى گفت : " اى محمد تو رسول خدايى و من جبرئيلم " پس ايستادم و او را مى نگريستم نه پيش مى رفتم و نه ، روى خود را از او بر مى گرفتم و در آفاق آسمان نگاه مى كردم . در هيچ ناحيه اى نگاه نمى كردم جز آنكه او را همچنان مى ديدم ، سپس

1 . إقرأ باسم ربك الذى خلق ، خلق الأنسان من علق ، إقرأ وربك الأكرم ، الذى علم بالقلم ، علم الأنسان ما لم يعلم ( سوره علق ، آيات 1 - 5 ) . 2 . سيره ابن هشام ، ج 1 ، ص 336 ، صحيح بخارى ، ج 1 ، ص 1 .

60