نخواهد ماند ، مگر آنكه در مذمت او چيزى نازل خواهد شد ; كار به جايى رسيد كه اين سوره را فاضحه ( يعنى : رسوا كننده ) ناميدند . ( 1 ) آرى ; بسيارى از آنان پس از نيل به ايمان ديگر بار به گذشته زشت خود باز گشتند ; چنان كه قرآن فرموده است : ( وَما مُحَمَّدٌ إلاَّ رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ الرُّسُلُ أفَإِنْ ماتَ أَوْ قُتِلَ انْقَلَبْتُمْ عَلى اَعْقابِكُمْ وَمَنْ يَنْقَلِبْ عَلى عَقِبَيْهِ فَلَنْ يَضُرَّ اللهَ شَيْئاً وَسَيْجزِي اللهُ الشّاكِرين ) ( 2 ) از اين آيه نيز چنين معلوم مىشود كه برخى از همراهان پيامبر ( صلى الله عليه وآله و سلم ) پس از شهادت آن حضرت راه انحراف درنورديده و به پيشينه زشت و تاريك و كفر جاهليّت خويش باز مىگردند ، چنان كه حضرت فاطمه ( عليها السلام ) در خطبه خويش با قرائت اين آيه به آن تصريح فرمود . ( 3 ) در آيه اى ديگر نيز مىخوانيم : ( تِلْكَ الرُّسُلُ فَضَّلْنا بَعْضَهُمْ عَلى بَعْض . . . وَلَوْ شاءَ اللهُ مَا اقْتَتَلَ الَّذينَ مِنْ بَعدِهِمْ مِنْ بَعْدِ ما جاءَتْهُمُ الْبَيِّناتُ وِلكِنِ اخْتَلَفُوا فَمِنْهُمْ مَنْ آمَنَ وَمِنْهُمْ مَنْ كَفَرَ ) ( 4 ) اين آيه حكايت از آن دارد كه پس از درگذشت پيامبران ( عليهم السلام ) بين يارانشان اختلاف افتاده و گروهى كافر شده‌اند . حال اگر اين آيه را با رواياتى همراه كنيم كه شيعه و سنى بر نقل آن اتفاق دارند و دلالت دارد بر آنكه :
« هر آنچه در اُمّتهاى گذشته روى داده ، در امت اسلام نيز رخ خواهد داد » ، ( 5 )

1 . جامع الأحاديث 14 / 47 احاديث شماره 2012 - 2013 ، كنزالعمال 2 / 420 . 2 . آل عمران ( 3 ) : 144 . 3 . اشاره به فرمايش حضرت : تلك نازلة أعلن بها كتاب الله قبل موته ، وأنبأكم بها قبل وفاته ، فقال : ( وَما مُحَمَّدٌ إلاَّ رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ . . ) تا آخر آيه شريفه . ( رجوع شود به مصادر خطبه فدكيه حضرت زهرا ( عليها السلام ) ، شرح ابن ابى الحديد 16 / 212 ) . 4 . البقرة ( 2 ) : 253 . 5 . مسند احمد 2 / 527 و 4 / 125 ، صحيح بخارى 4 / 144 ، مستدرك حاكم 1 / 37 ، 129 ، نهايه ابن اثير 1 / 357 ، شرح ابن ابى الحديد 9 / 286 ، كنز العمّال 1 / 211 و 11 / 253 . رواياتى كه بر مطلب فوق دلالت دارد در بسيارى از كتب شيعه نيز آمده است ، و در مصادر ذيل حكم به صحّت آن شده است : إعلام الورى 476 ، كشف الغمه 2 / 545 ، مختصر بصائر الدرجات 205 ، تأويل الآيات 402 ، الصوارم المهرقه 195 .

246