به آب ، يعنى معين شد آب .
اين را حمل مىكنيم كه نجاسات تجاوز كرده باشد از اطراف مخرج ، و اين حملى است صحيح و ناخوشى در آن نيست مطلقا ، مگر آن كه مقابله مقتضى اين است كه قبل از اين وقت استنجاء به احجار و خرقه ثابت بوده است مطلقا اگر چه تجاوز كرده باشد نجاست .
و اين صحيح نيست ، ممكن است جواب از اين باز به اين نحو كه غايت آنچه مستفاد از اين كلام هست آن است كه سابق بر اين چنين كارى مىكردند .
اما اين كه مقتضى شريعت مطهره فخر كاينات بوده است مطلقا چنين چيزى استفاده نمىشود .
پس معنى حديث چنين مىشود كه عادت ناس در جاهليت چنين بوده مطلقا خواه مخرج بول بوده باشد يا مخرج غايط ، نجاست تعدى كرده باشد يا نه اين نسخ شد و استنجاء به آب متعين شد ، هم در مخرج بول و هم در مخرج غايط .
لكن اطلاق كلام نسبت به بول مسلم است ، و لكن نسبت به غايط محمول است در صورتى كه تعدى كرده باشد ، نظر به اجماع و غيره كه دلالت مىكند بر ثبوت استنجاء به احجار در مخرج غايط حتى در اين شريعت در صورت عدم تعدى .
بنابر اين مطلقا اشكالى در حديث نيست ، اگر چه حمل شود « أحدث الوضوء » در اين حديث بر فعل انصارى ، نظر به اين كه چنين چيزى على سبيل الاطلاق معتاد كل بود ، انصارى در صورت لينت مزاج نظر به حسن عقل و مقتضاى عمومات كتاب و سنت كه مقتضى طهوريت آب است مطلقا ، عدول از آنچه در سابق مىكردند بسوى آب نمودند .

96