آنجا توقف نمايند .
راوي مىگويد : عرض كردم كه أحدى اخبار به آنها نكرد تا امروز كه كوچ كردند مردمان ، يعنى : تا حال كه مطلع نشده بودند بر مسأله و حال كه مطلع شده‌اند قدرت بر عود ندارند ، نظر به اينكه كوچ كرده‌اند مردم .
راوي گفت : اين را كه عرض كردم حضرت سر مبارك را به زير انداختند ساعتى ، آن وقت فرمودند : آيا اين دو نفر نماز صبح را در مزدلفه كه مشعر باشد اتيان نكردند ؟ عرض كردم : بلى ، فرمودند : آيا در نماز صبح قنوت نخواندند ؟
عرض كردم : بلى قنوت خوانده‌اند ، پس فرمودند : حج آنها تمام و صحيح است .
وجه استدلال بر مدعى آن است كه اين حديث دلالت مىكند بر اينكه هر گاه اتفاقا چيزى از مكلف صادر شد با جهل بر اينكه آن چيز مطلوب از او هست ، و در واقع و نفس الامر مطلوب بوده باشد ، آن چيز كه از او صادر شده قائم مقام آن چيز مطلوب مىشود در صحت عمل .
بنابر اين هر گاه كسى در نماز اتيان به چيزى نمود به قصد مطلوبيت آن در نماز ، لكن مأخذ درستى در دست او نباشد ، و بعد مشخص شد آن چيز مطلوب بوده باشد در واقع ، پس نماز او مىبايد صحيح بوده باشد به طريق أولى .
از اين راه است كه محقق اردبيلى رحمه اللَّه تعالى فرموده‌اند : كه هر گاه كسى چيزى را اعتقاد نمود كه مطلوب از او هست از هر راه كه بوده باشد ، اين كفايت مىكند در صحت عمل او .
و عبارت آن مرحوم في شرحه على الارشاد في مباحث أوقات الصلاة اين است : كل من فعل ما هو في نفس الامر ، و ان لم يعرف كونه كذلك ، ما لم يكن عالما بنهيه وقت الفعل حتى لو أخذ المسائل من غير أهله ، بل لو لم يأخذ من أحد و ظنها كذلك ، فانه يصح ما فعله .

86