سوم آن آن است كه وقت آن ممتد است تا طلوع فجر خير الامور أوسطها ، قول اول و سوم هر دو ضعيف است خصوصا سوم .
و همچنين تحديدى كه در وقت نماز عشا مذكور شد بداية و نهاية مشهور و معروف ما بين أصحاب است ، و در اين نيز خلاف شده :
أول : آن است كه مذكور شد ، يعنى وقت نماز عشاء داخل مىشود بعد از انقضاء زمانى كه كفايت نماز مغرب كند از أول غروب ، و وقت آن ممتد است تا نصف شب .
قول ثانى : آن است كه وقت آن داخل مىشود به زوال حمره مغربيه ، و منقضى مىشود به ثلث شب ، و اين قول شيخ صدوق است در هدايه [1] ، و شيخ مفيد در مقنعه ، و شيخ طوسى است در خلاف [2] و مبسوط [3] و نهايه [4] و اقتصاد [5] .
و سلار بن عبد العزيز در مراسم [6] موافقت مشايخ عظام فرموده در بدايه و مخالفت نموده در نهايه ، چنانچه فرموده : اول وقت نماز عشاء زوال حمره است ، و ممتد است تا آن كه باقي ماند به نصف شب مقدار چهار ركعت .
و چون مشايخ مذكوره از اعاظم علماى شيعه مىباشند ، بنابراين احتياط مقتضى اين است كه شروع به نماز عشاء نشود قبل از زوال حمره مغربيه . و اگر نماز به جماعت بوده باشد ، چون كه تعجيل در آن مطلوب است اولى آن است كه اندكى تأخير در نماز مغرب نمايد به حدى كه تا فارغ مىشود از نماز مغرب

[1] هدايه شيخ صدوق ص 30 .
[2] خلاف ج 1 / 265 .
[3] مبسوط ج 1 / 75 .
[4] نهايه ص 59 .
[5] اقتصاد ص 256 .
[6] مراسم ابن سلار ص 62 .

161