را شاذ نمى دانستند و شيخ مدعى وضع و جعل آنها نبود ، امكان داشت به مضمون اين احاديث مرسل كه شهادت به ولايت و امامت است التزام جست به دليل قاعده تسامح . . . پس سزاوارتر آن است كه به ولايت و اميرمؤمنان بودن على عليه السلام گواهى داد به قصد امتثال عموماتى كه دليل بر استحباب آن است نه به قصد آن كه جزء اذان باشد . [1] 8 - سيد بزرگوار علامه سيد شرف الدين عاملى رحمه الله در كتاب گران قدر النص و الاجتهاد ( ص 243 ) گويد : و مستحب است صلوات فرستادن بر محمد و آل محمد صلى الله عليه و آله و سلم پس از ذكر نام آن حضرت ، چنان كه مستحب است كامل ساختن شهادت به توحيد و نبوت را با شهادت به ولايت الهى و اميرمؤمنان بودن براى على عليه السلام در اذان و اقامه . و كسى كه آن را حرام و بدعت دانسته به خطا و بيراهه رفته است ، زيرا هر اذان گويى در اسلام پيش از اذان كلماتى مى گويد و آن را به اذان وصل مى كند مانند : و قل الحمد لله الذى لم يتخذ و لدا . . . [2] و مانند آن ، و نيز كلماتى را به آن ملحق مى كند مانند : الصلاة والسلام عليك يا رسول الله و مانند آن ، در حالى كه اينها از شارع درباره اذان نرسيده ولى گفتن آن بدعت نيست و قطعا حرام نمى باشد ، زيرا گويندگان اذان آن را جزء فصول اذان نمىشمارند و تنها از آن جهت مى گويند تا به ادله عامى كه شامل آن هم مى شود عمل كرده باشند . شهادت به ولايت على عليه السلام نيز پس از شهادتين در اذان اين چنين است ، زيرا اين عمل به ادله عامى است كه شامل آن نيز مى گردد ، علاوه آن كه گفتار كوتاه از نوع گفتار آدميان اذان و اقامه را باطل نمى كند و گفتن آن در اثناى اذان حرام نيست ، پس اين بدعت و حرام از كجا پيدا شد [ اگر گفتن آن به قصد جزئيت

[1] - مصباح الفقيه ، جزء صلاة / 221 .
[2] - سوره ء اسراء / 111 .

82