آنها افكنده تا كارهاى خدايى از آنها به ظهور پيوسته ، و انسان را داراى نفس ناطقه ( عاقله و مدرك كليات ) آفريده كه اگر آن را به علم و عمل بپيرايد با جواهر علل اوليه اش ( كه عقول مجرده هستند ) مشابهت پيدا مى كند ، و اگر مزاجش اعتدال يابد و از اضداد دور بماند با افلاك سخت هفتگانه مشارك و هم دوش مى گردد . [1] 3 - در وصف سالك راه خدا فرموده است : عقل خويش را زنده و نفس خويش را ميرانده است تا آنجا كه ستبرهاى بدنش تبديل به نازكى و خشونتهاى روحش تبديل به نرمى شده است ، و برق پر نورى بر قلب او جهيده و راه را بر او روشن نموده و او را به رهروى سوق داده است ، و دروازه ها يكى پس از ديگرى او را رانده تا به دروازه سلامت و بار انداز اقامت رسانده اند ، و پاهايش همراه با بدن آرام او در قرار گاه امن و آسايش ثابت ايستاده است ، اين همه به موجب اين است كه دل و ضمير خود را به كار گرفته و پروردگار خويش را خشنود ساخته است . [2] ابن ابى الحديد در شرح اين سخن گويد : اين كه فرمود : ( برق پر نورى بر قلب او جهيده ) حقيقت مذهب حكيمان و حقيقت سخن صوفيه است كه اصحاب طريقت و حقيقتند . [3] شيخ الرئيس ابو على سينا نيز در كتاب ( اشارات ) بدين نكته تصريح نموده و درباره سالك به سوى مرتبه عرفان گفته است : ( آن گاه كه اراده و رياضت به حد مطلوبى رسيد خلسه هايى لذيذ از تابش نور حق بر او به وى

[1] - الصراط المستقيم 1 / 222 .
[2] - نهج البلاغة ، خطبه 218 .
[3] - مطابقت اين فرمايش امام عليه السلام با سخن صوفيان دليل حقانيت مكتب آنها نيست ، زيرا در هر مكتبى - جز مكتب اهل بيت رسالت عليهم السلام - حق و باطل به هم آميخته است ، و بى شك اهل تصوف در اين باب از بيان امام عليه السلام بهره برده اند . ( م )

745