كرده و شيعه را مطلقا توهين نموده اند اشكال مى كردم به ويژه آن كه در حق على وارد شده است كه : ( جز مؤمن او را دوست نمى دارد و جز منافق او را دشمن نمى دارد ) . سپس پاسخ آن برايم روشن شد كه دشمنى مذكور در اينجا مقيد به سببى است و آن دشمنيى است كه به خاطر يارى كردن پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم باشد ( يعنى اگر كسى على را به خاطر آن كه پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم را يارى داده است دشمن بدارد منافق است نه به هر دليل ديگر ) ، زيرا دشمنى اسبابى دارد از جمله آن كه طبع بشرى اقتضا دارد كه آدمى نسبت به كسى كه به او بدى كرده دشمنى كند و محبت نيز به عكس اين است ، و اين غالبا مربوط به امور دنيوى است ، و خبر درباره دوستى و دشمنى على عام نيست ، چرا كه گروهى او را دوست داشتند و در دوستى او افراط ورزيدند تا آنجا كه او را پيامبر يا خدا دانستند - كه البته خداوند از اين نسبت دروغ مبرا وبرتر است - ( و مسلم است كه آنها مؤمن نيستند ) ، و نيز آنچه در حق على از اين گونه مطالب وارد شده در حق انصارهم وارد گرديده و عالمان چنين پاسخ داده اند كه دشمنى آنها به خاطر يارى كردن پيامبر نشانه نفاق است و دوستى آنها بدين جهت نيز نشانه ايمان است . در حق على هم بايد همين را گفت .
از طرف ديگر بيشتر كسانى كه ناصبى خوانده شده اند به راستگويى و ديندارى مشهور بوده اند ، بر خلاف كسانى كه آنها را رافضى خوانده اند كه غالبشان دروغگو و بى پرواى در اخبار بوده اند . اصل در اين مطلب آن است كه ناصبيان معتقدند كه على رضى الله عنه عثمان را كشته يا به قاتلان وى يارى داده است ، از اين رو دشمنى با آن حضرت به پندار آنان از روى ديندارى بوده است ، علاوه آن كه خويشان برخى از آنان در جنگهاى على كشته شده بودند . [1]

[1] - تهذيب التهذيب 8 / 458 .

706