است همه چيز آنجا نيست ، عدد ستارگان آسمان چيست ؟ چرا درباره ستارگان لفظ ( عدد ) و درباره وضو لفظ ( اثر ) به كار رفته است ؟
نظر ما اين است كه : حوض با آن كه بر معناى ظاهر خود باقى است رمزى است براى علم ، و مشك خوشبو و انواع جواهر نفيس از در و يا قوت ، و شيرينى عسل در آن آب و گستردگى آن حوض ، همه شاخه هاى درخت تنومند علم و انواع مختلف آن و شگفتيهاى گوناگون و آبشخوارهاى گوارا و چيزهاى خوش نماى آنند .
اين احاديث براى رشد و بالا بردن سطح امت اسلامى وارد شده است تا آنان در حوض علم رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم وارد شوند . و اين احاديث اشاره دارند به آن كه از ميان اين امت مردمى ظهور مى كنند بى نظير و جان پاك كه از آبشخوارهاى علوم شريفه و حوض رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم مىنوشند و علوم بىنهايتى را كه خداوند در اين دنيا پراكنده به درس مى گذارند و چيزى از آفريده هاى خدا را رها نمى كنند مگر آن كه به قدر توان خود از آن شناسايى به عمل مى آورند . . . در نتيجه جانشينان خدا در زمين مى شوند ، قرآن هم تمام همين علوم را خواهان است . پس هر كه علم نجوم را بدين اعتبار كه آثار جمال خداست مطالعه كند در گوشه اى از حوض رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم وارد شده است ، و هر كه درس طب و حكمت و شريعت يا شگفتيهايى كه در عالم مورچگان و زنبور عسل وجود دارد بخواند يا در نظام كسوف و خسوف مطالعه كند به گوشه اى ديگر از حوض رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم در آمده است و همگى با جانى پاك بدان وارد شده اند .
اين است راز حديث حوض كه دلالت دارد بر آن كه عمر اين امت در از مى شود و دولتها و حكيمان و بزرگانى در آن پديد مى آيند . و بنگر كه چگونه مى گويد كه گروهى با آن كه مسلمانند از اين حوض رانده مى شوند و در اين باره - به روايت بخارى ومسلم - به پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم گفته مى شود : ( آيا مى دانى كه اينان

611