( در قيامت ) ما را مى شناسى ؟ فرمود : آرى ، شما سيمايى داريد كه ديگران ندارند ، با چهره هايى سپيد و روشن از اثر وضو بر من وارد مى شويد ، و گروهى از شما را از من باز مى دارند و دستشان به من نمى رسد ، من گويم : پروردگارا ، اينان از ياران منند ! فرشته اى مرا پاسخ دهد و گويد : آيا مى دانى اينان پس از تو چه حادثه ها آفريدند ) ؟ اين خلاصه رواياتى است كه درباره حوض به روايت بخارى و مسلم رسيده است .
حال كه اينها را دانستى ، اينك به آنچه از خبر اين احاديث و اسرار آنها بر تو مى خوانم گوش فرا دار : بدان كه اين احاديث براى هدفى بالاتر از آنچه مردم سطحى نگر بى انديشه مى فهمند وارد شده است . بسيارى از امتهاى پيشين در ميان آنها مصلحانى ظهور كردند و روش آنها اين بود كه دانش را به شكلى زيبا و مفرح و دل پسند و آب و رنگ دار به آنان عرضه كردند ، مانند كتاب ( كليله و دمنه ) كه در زمان ما هيچ يك از مدارس عالم در شرق و غرب خالى از آن نيست و همه آن را مى خوانند ، و هر كه اين كتاب را بخواند قدرت نويسنده آن را كه يك فيلسوف هندى است درك مى كند كه چگونه نكات سياسى ، نظام مدنى و علوم اجتماعى را در قالب گفتگوى حيوانات مانند گاو و شير ، كبوتر و كلاغ ، لاك پشت و موش و اين گونه حيوانات ريخته است ، كه ظاهر زيباى آن مورد پسند عامه مردم است و باطن استوار آن هم مايه علم حكما و دانشمندان است .
البته سخن پيامبر و تعابير آن حضرت بسان بيانات ( كليله و دمنه ) نيست كه ظاهر آن به كار مردم سطحى و نادان مى خورد و حكما هم مقصود را تنها در باطن آن مى بينند و ظاهر را رها مى كنند زيرا ظاهر آنها مراد نيست چرا كه روشن است كه حيوانات سخن نمى گويند . آرى هرگز تعابير پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم اين گونه نيست بلكه هم ظاهر آن حق است و هم باطن آن .
جاهل نام در و يا قوت و شراب شيرين تر از عسل را مى شنود و بدان دلخوش

609