علامه عسكرى پس از نقل اين سخن و امثال آن گويد : از آنچه گفتيم براى پژوهشگر متتبع روشن مى شود كه آنچه اهل سنت به عنوان ارتداد در عصر ابو بكر به شمار آورده اند در واقع ارتداد از اسلام نبوده بلكه تنها مخالفت با بيعت ابو بكر و خوددارى از دادن زكات به او بوده است . [1] از توضيحات گذشته به دست آمد كه مردم پس از وفات پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم و هنگام قبض روح حضرتش از اسلام بازگشتند و آنان هم بيشتر صحابه را تشكيل مى دادند چنان كه در اخبار گذشته مشاهده شد . و معلوم است كه صحابه عموما از شهادتين برنگشتند تا مستحق طرد و دورى از رحمت حق شوند به گونه اى كه مشمول شفاعت هم نگردند ، با اين حال مى بينيم كه رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم درباره آنان فرموده : ( من در قيامت مى گويم : دورى باد ، دورى باد بر آن كه پس از من دست به تغيير زده است ) [2] ! پس بايد ديد باعث اين طرد و دورى از رحمت حق چه بوده است ؟ و سبب چيست كه رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم اين گونه سخت درباره آنها سخن مى گويد با آن كه پيامبر امت و امام رحمت و شافع گنهكاران است و خود فرموده :
( من شفاعت خود را براى اهل معاصى كبيره از امتم ذخيره كرده ام ) ؟ !
من خدا و فرشتگان و رسولانش را گواه مى گيرم كه براى اين طرد و دورى سببى وجود ندارد جز انكار آنها نسبت به يكى از اصول و اركان دين كه همان امامت اميرمؤمنان و سرور موحدان و جانشينى بلا فصل او از رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم

[1] - عبد الله بن سبا 1 / 141 .
[2] - علامه قسطلانى در ( ارشاد السارى ) ( 9 / 340 ) كه شرح بر صحيح بخارى است گويد : ( شحقا به معناى دورى است و تكرار آن به جهت تأكيد است . و مراد از تغيير ، دين است ، زيرا آن حضرت درباره گناهكاران كه كافر نشده اند كلمه سحقا را به كار نمى برد بلكه آنان را شفاعت مى كند و براى آنان دل مىسوزاند چنان كه پوشيده نيست ) . من گويم : مراد از دينى كه تغيير داده اند همان ولايت است كه اصل و اساس شريعت اسلامى است چنان كه به خواست خدا بيان خواهيم داشت .

584