نخواهند نشست تا شما اجازه دهيد ، خداوند آنان را چنين مأمور داشته است .
آن گاه ديده بر هم نهاد و گفت : سلام بر شما اى فرزند رسول خدا ، اين شخص شماست كه در كنار محمد رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم و ديگر امامان عليهم السلام در برابر من ايستاده ايد . اين را گفت و ديده از جهان فرو بست . [1] شاهد از اين حديث جمله هذا شخصك ماثل لى ( اين شخص شماست كه در برابر من ايستاده ايد ) كه ماثل به معناى حضور شخص است و اسم فاعل از ثلاثى مجرد است . نبايد گفت كه بايد ماثل خوانده شود به صيغه فعل ماضى از باب مفاعله ، زيرا ماثل در اين باب به معناى مشابهت است كه با بحث ما مناسبت ندارد . [2] از ديگر چيزهايى كه به حل مطلب كمك مى كند و حضور عينى آن بزرگواران عليهم السلام را در آن واحد در جايهاى مختلف تأييد مى نمايد اخبارى است

[1] - بحار الانوار 6 / 194 .
[2] - يك اشكالى كه به نظريه حضور اعيان و اشخاص آن بزرگواران عليهم السلام وارد است آن كه : شك نيست كه حضور آنان نسبت به هر يك از مؤمن و منافق متفاوت است و نزد هر كدام بر اساس بهره اى كه از ايمان يا نفاق دارد و صفات گوناگونى كه در او رسوخ نموده ظاهر مى شوند ، چنان كه در اخبار بدين مطلب اشاره شده است ، با برخى با روى گشوده و چهره اى شاد و خندان روبرو مى شوند و با برخى ديگر با چهره اى دژم و خشمگين ، و مسلم است كه اين گونه حالات و هيئات نمى تواند در يك شخص در آن واحد جمع گردد ، و اين غير از اشكال پيشين سيد مرتضى رحمه الله است كه جسم واحد نمى تواند در آن واحد در جايهاى مختلف بوده باشد . و مى توان از همه اينها چنين پاسخ داد كه ما در صدد بيان چگونگى حضور آن بزرگواران عليهم السلام و حل اشكالات وارده بر آن و بيان كيفيت نظام آخرت نيستيم ، بلكه منظور ما نارسايى توجيهات كسانى است كه خواسته اند اين احاديث را به گونه تمثل و امثال آن توجيه كنند ، و ما يقينا مى دانيم كه به صورت تمثل نيست زيرا تمثل غير از وجود حقيقى است ، و اين را نيز مى دانيم كه حضورشان به اعيان و اشخاص حقيقى آنهاست ، اما چگونه ؟ براى ما روشن نيست . فقط به طور كلى مى دانيم كه نظام آخرت با نظام دنيا تفاوت دارد و تزاحم از خواص اين عالم است . و خدا به حقيقت حال داناتر است . ( م )

526