عبد الله در مدينه اسلام آورده ، پس اين آيه قبلا نازل شده بود . وانگهى طبرى در تفسيرش گويد : اهل تأويل در اين آيه اختلاف دارند ، برخى گفته اند : مراد از ( مثل آن ) تورات است و مراد از شاهد موسى عليه السلام است . و نيز از داوود درباره اين آيه پرسيدند ، وى گفت : عامر از مسروق نقل نموده كه وى گفته است : به خدا سوگند ، اين آيه درباره عبد الله بن سلام نازل نشده ، زيرا اسلام عبد الله در مدينه بوده است . و اين آيه مكى است و درباره خصومت و درگيرى پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم با قوم خود نازل شده است . بنابر اين ( مثل قرآن ) تورات است و موسى هم مثل محمد صلى الله عليه و آله و سلم است ، و بنى اسرائيل ايمان به تورات و رسولشان آوردند وشما به پيامبر خود كافر شديد . [1] خلاصه مطلب آن كه : شاهدى براى تفسير آن به عبد الله بن سلام در دست نيست بلكه شاهد بر خلاف آن موجود است و آن مكى بودن اين سوره است . و اين تو هم كه اصل سوره مكى است ولى اين آيه مدنى است استنباط گوينده است و دليلى بر آن وجود ندارد بنابر اين حجت نيست ، و استدلال و احتجاج به چيزى كه حجيت ندارد عقلا قبيح است ، پس چگونه خداوند متعال به چيزى كه حجيت ندارد احتجاج مى نمايد و آن را حجت كافى و قاطع خصومت مى شمارد ؟
برخى ديگر گفته اند : ( مكى بودن آيه منافات ندارد با اين كه خبر از گواهيى دهد كه بعدا صورت مى گيرد ) . اشكال اين سخن آن است كه احتجاج و استدلال به دليلى است كه فعلا موجود نيست ! و چه معنا دارد كه خداوند متعال با گروهى كه به پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم مى گفتند : تو پيامبر نيستى ، چنين احتجاج كند و بگويد : شما

[1] - جامع البيان 26 / 6 . پاسخ صحيح تر آن است كه اصلا اين آيه از مورد بحث ما بيرون است ، زيرا در اين آيه سخن از ايمان به ( مثل قرآن ) يعنى تورات است و در آيه مورد بحث ما سخن از گواهى دادن به حقانيت ( خود قرآن ) و رسالت پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم است . بنابر اين اگر آيه مدنى باشد و مراد از شاهد در اين آيه عبد الله بن سلام باشد باز هم دليل آن نيست كه در آيه مورد بحث ما هم مراد ، عبد الله باشد . ( مترجم )

280