روح جوانمردى و امانتدارى در او هست ، تا وصيّت و امانتى نپذيرفته باشد ، و مردم برايش فضيلت قايلند ، تا امامت و رهبرى ننموده و بر فراز منبر ننشسته باشد و شريفترين مردم علما و سروران پرهيزكار ايشان است ، و زاهدان پادشاه آنهايند ، و گفتار زشت و بىادبانه ، دليل نابخردى انسان است .
امام حسن عليه السّلام در يكى از خطبه‌هاى خود فرمودند : عقل دژ و بردبارى زينت و وفا مروّت [1] و شتاب نادانى و نادانى ضعف است ، و همنشينى با فرومايگان زشت و معاشرت با اهل فسق باعث شك ديگران مىگردد ، و كسى كه برادرانش را خوار كند ، جوانمردى ندارد و هلاك نمىگردد ، جز شكّكنندگان ، و نجات نمىيابند جز هدايت يافتگان ، كسانى كه خدا را به اندازهء يك چشم به هم زدن رسيدن در مرگشان و روزىشان متهم نمىدارند ، پس جوانمرديشان كامل و حياتشان تمام است ، و صبر مىكنند ، تا روزيشان دهد و گوشه‌اى از دين را به دنيا نمىدهند و چيزى را از دنيا با معصيت الهى مىطلبند ، و خردمندى و مروت مرد ، او را به برآوردن نياز برادران وامىدارد ، اگر چه به او مراجعه نكرده باشند ، و عقل برترين موهوبات خداوند است ، زيرا به واسطهء آن از آفات دنيا حفظ و از سلامتى آخرت بهره‌مند مىشود و از عذابش محفوظ مىماند .
نقل است كه از مردى نزد پيامبر تمجيد شد ، و گفتند : عابد است ، پيامبر فرمود : به عقلش نگاه كنيد ، زيرا هر كسى را در قيامت به اندازهء عقلش پاداش به او مىدهند ، و ادب انسان ، دليل بر سلامتى عقل اوست .

[1] علَّامه شعرانى : مروّت صفت مرد مثل مردانگى است و مراد حسن خلق و كمال نفسانى است و در اصطلاح فقها اين است كه انسان مرتكب چيزى كه دليل سفاهت او مىشود ، نگردد مثل پوشيدن عالم لباس نظامى را .

509