ترس نگردانند [1] ، و هيچ صفتى بر صفت ديگر او پيشى نگرفته است .
پس پيش از اينكه آخر است ، اوّل است ، و پيش از اينكه پنهان باشد ، آشكار است [2] ، و هر چيزى كه غير از او به وحدت نامگذارى شود ، در واقع ناياب است [3] ، و هر عزيزى غير او ذليل و هر قوى غير او ضعيف است ، و هر مالكى جز او مملوك و هر عالمى غير از او متعلم است ، و هر قادرى غير او ناتوان و هر شنونده‌اى غير او از شنيدن صداهاى لطيف عاجز است ، و صداى بلند به او آسيب مىرساند و صداى آهسته را نمىشنود و هر بيننده‌اى غير او از ديدن رنگهاى مخفى و اجسام لطيف ناتوان است ، و هر ظاهرى غير او ، پوشيده نيست ، و هر پوشيده‌اى غير او ظاهر نيست ، و خلق را براى تحكيم سلطنت نيافريد و از عواقب فرمانها هراسان نيست و به مشاورى براى دفع رقيب نياز ندارد ، و براى جلوگيرى از غلبهء خصم و فخر شريك ، به كسى محتاج نيست ، و به مخلوقات احتياجى ندارد ، بلكه مخلوقات پروردهء نعمت او و بندگان خوار و در مقابل اراده و خواستش ذليلند در اشياء حلول نكرده ، تا گفته شود ، در درون آنها است و از آنها دور نگشته ، تا گفته شود ، از آنها جداست ، آفرينش مخلوقات و تدبير امورشان ، او را خسته نكرده و در خلقشان ناتوان نگشته است و در آنچه حكم كرده و مقدّر نموده ، شبهه‌اى بر او راه ندارد ، بلكه

[1] علَّامه شعرانى : در نهج البلاغه به جاى توجل حجب آمده است .
[2] علَّامه شعرانى : اوليّت او ، علت فاعلى و آخريّت او علَّت غايى است و زمان در آنها راه ندارد تا گفته شود ، يكى و پيش از ديگرى است ، بلكه هر دو عين ذات اوست و نيز ظاهريت و باطنيّت او عين ذات است ، به خاطر شدّت نور او و نورش عين ذات او است .
[3] علَّامه شعرانى : وحدت او موجب وصف او به اقليت نمىشود ، زيرا او بزرگ و وجودش لا يتناهى است .

445