دومى دارد و اين كفر است ، زيرا كسى كه دومى ندارد ، در حيطهء عدد نمىگنجد ، و بسان گفتهء نصارا است كه سه خدا قائلند ، و به اين دليل كافر شدند .
و قسم دوم اين است كه بگويى واحد و نوعى از يك جنس را اراده كنى ، و اين هم جايز نيست ، زيرا در اينجا خدا را تشبيه كرده ، و او منزّه از آن است و اما دو قسمى كه براى خدا ثابت است ، يكى اينكه گفته شود : واحد يعنى بىهمتا و يگانه است و در كمالات مشابه و همانندى ندارد و اين معنا براى حقّ ثابت است .
و ديگر اينكه گفته شود او در معنا واحد است ، يعنى : در وجود خارجى و عقل و وهم ، تقسيم نمىگردد ، و اين معنا نيز جايز است [1] مردى از امام صادق عليه السّلام پرسيد : شما چه چيزى را عبادت مىكنى ؟
فرمود : خدا را ، عرض كرد : آيا او را ديده‌اى ؟ فرمود : با چشم سر ( و حسّ ) نمىتوان او را ديد ، اما به ديدهء دل ، مىتوان او را مشاهده نمود ، و در قياس با موجودات ديگر نمىتوان او را شناخت ، و شباهتى با مردم ندارد ، با آيات و نشانه‌ها وصف مىگردد و با علامتها شناخته مىشود ، و در حكم خود ، هرگز ستم نمىكند اين است خدايى كه جز او نيست و او پروردگار من است و به او توكَّل مىكنم و به درگاهش مىنالم .
و ديگرى از امام پرسيد : به من خبر ده كه از چه زمان خدا بوده است ؟
فرمود : واى بر تو ، تو به من بگو چه زمانى نبوده ، تا به تو بگويم از كى بوده است .

[1] اقسام آن منحصر در همان چيزى است كه امام فرموده ، زيرا انقسام يا در ذهن است يا در خارج ، و ذهن يا عقلى است يا وهمى ، ( شعرانى )

443