باب پنجاهم خدايابى و خداشناسى امام على عليه السّلام فرمود : اينكه مىگوييم خدا واحد [1] است ، چهار قسم دارد و دو قسم آن بر خدا محال و دو قسم آن ثابت است .
اما دو چيزى كه بر او روا نيست ، اين است كه از واحد قصد عدد شود ، يعنى :

[1] علَّامه شعرانى : الواحد قد يطلق على معنى اضافى : عدد واحد ( يك ) گاهى به معناى اضافى اطلاق مىشود و گاهى به معناى غير اضافى و اضافه گاهى به اشخاصى اطلاق مىشود چنان كه گفته مىشود : او يكى از افراد قوم و يكى از افراد مردم است ، و گاهى به ماهيتى كلى اطلاق مىشود ، چنان كه مىگويند : انسان يكى از انواع حيوان است ، و معناى غير اضافى هم دو اعتبار دارد ، گاهى به شىء اطلاق مىشود به اين اعتبار كه در هستى دومى ندارد ، مثل اينكه بگويى ، يك فرزند دارم و گاهى به اين اعتبار كه او يكى از ذاتها است ، مثل مزاج بسيار است و عنصر يكى است ، و معناى اضافى جايز نيست بر خدا اطلاق مىگردد ، زيرا دلالت بر مثليّت و شبيه او دارد ، و فيلسوف بزرگ ملا صدرا آن را روشن كرده و مىگويد : ماهيات اعتبارى و وجود حقيقتى واحد و مختلف المراتب است ، و وجودهاى ممكنه شئون و اعتبارى است ، نه وجوداتى حقيقى ، پس درست نيست كه گفته شود : يكى از آنها خداست ، و اما معناى غير اضافى ، جايز است اطلاق آن بر خدا ، چون او واحدى است كه دومى ندارد و بسيطى است كه منقسم نمىشود .

442