و چرا اين گونه نباشد ، در حالى كه شب و روز بر بال سفرى دور سير مىكند ، كه نخستين منزلش مرگ و جايگاهش گور و بازگشتش به قيامت ، و جاى ايستادنش ، مقابل ( محكمهء ) خداوندى است ، كه اعضايش گواهان [1] و لشكريان خداست و درونش بر ضد او شهادت مىدهند ، و خلوتهايش را زير نظر داشته‌اند و كردار پنهانىاش را آشكار مىكنند روز و شب را در حالى سپرى مىنمايد كه بيم آن مىرود ، نعمتهاى ( سلامتى و عمر ) از دستش برود و به آرزوهايش دست نيابد و مرگ بر سرش سايهء خود را بگستراند ، و بلاها بر او فرود آيد .
انسانى كه اجلش حتمى و علتهايش پوشيده و عملش ثبت مىگردد ، شكمش به جنگ او مىآيد و شهوتش او را بندهء خود مىسازد ، و همسرش بر او گمارده شده [2] و در همهء احوال خسته و ملول است ، حتى در اوقات لذّتش ، در ميان دشمنان محاصره است ، دشمنانى مانند : نفس و شيطان و آرزو و عائله ، كه او را به تهيهء خوراك و ما يحتاج فرا مىخوانند ، و حسودى كه بر او حسادت مىورزد و همسايه‌اى كه او را مىآزارد ، و بستگانى كه او را از راه حق بازمىدارند و همنشين بدى كه هر آن مرگ او را مىطلبد و مرگ رو به سوى او دارد و علَّتهايش لحظه به لحظه بر او هجوم مىآورند .

[1] علَّامه شعرانى : اعضاء العبد شهود اللَّه : اعضاى بنده گواهان خدايند و بر ضد انسان شهادت مىدهند و جوارح بنده لشكريان خدايند و بر او مراقباند و آنچه در فكر دارد ، جاسوسهاى خدايند و خلوات بنده عيان خداست ، چون چيزى بر او پوشيده نمىباشد .
[2] علَّامه شعرانى : عريف غير از رئيس است و او از طرف سلطان بر كار مردم گمارده مىشود و عريف زوجته يعنى : گويا خادم همسرش است كه از مردم بگيرد و به او برساند .

290