موعظه كن ، و گر نه از من حيا كن و اول خود را موعظه كن [1] ( و سپس به موعظهء ديگران احترام نما ) .
نشانهء سفيهان پنج چيز است : بىحيائى ، خشكى چشم ( و گريه نكردن ) ، رغبت به دنيا ، آرزوى دراز و سنگدلى . [2] و روايت است كه خداوند در برخى از كتابهايش فرموده : بنده با من به انصاف رفتار نمىكند ، زيرا دعا مىكند و از من طلب مىنمايد ، ولى من شرم دارم او را رد كنم ، اما در عين حال از من نافرمانى مىكند و حياء ندارد .
معنى و مفهوم شرم و حيا آخرين حدّ حياء اين است كه آدمى با همهء وجود بداند كه خداوند از حال وى اطَّلاع كامل دارد و همواره خود را تحت مراقبت كسى بداند كه يك لحظه در نهان و آشكار از معرض ديد او پنهان نمىباشد ، و اگر بنده معتقد به اين باشد كه خدا او را مىبيند ، و در عين حال گناه مىكند ، حياء ندارد و به قدرت خدا جاهل است ، و اگر معتقد باشد كه خداوند او را نمىبيند ، [3] كافر است . [4]

[1] انّ اللَّه اوحى الى عيسى عليه السّلام فان اتعظت و الَّا فاستحي منّى ان تعظ النّاس .
[2] في الحديث : علامات السفهاء خمس : قلة الحياء و جمود العين و الرّغبة في الدّنيا و طول الأمل و قسوة القلب .
[3] علَّامه شعرانى : يظهر منه معنى الحديث : معناى حديث الحياء من الايمان از آن روشن مىگردد .
[4] قال اللَّه تعالى في بعض كتبه ما انصفنى عبدى يدعونى فاستحي ان اردّه و يعصينى و لا يستحيى منّى و نهاية الحياء ذوبان القلب للعلم بأنّ اللَّه مطَّلع عليه و طول المراقبة لمن لا يغيب عن نظره سرّا و علانية و اذا كان العبد حال عصيانه يعتقد انّ اللَّه يراه قليل الحياء جاهل بقدرة اللَّه و ان كان يعتقد انّه لا يراه فانّه كافر .

288