يعنى : دوستى را كردار خود برگزين ، زيرا همنشين مرد در قبر ، عمل اوست پس ناچارى كه آن را مهيّا كنى براى روزى كه تو را صدا مىزنند و او را براى حساب فرا مىخوانند ، پس اگر به چيزى مشغول گشتى پس سعى كن به چيزى كه خدا راضى است مشغول شوى و هرگز همنشين انسان پيش از مرگ و پس از آن ، چيزى جز اعمال او نيست ، پس آگاه باش كه انسان نزد اهل و عيال خود مهمان است و مدتى كوتاه در ميانشان مىماند و بعد سفر مىكند و به سراى آخرت مىرود .
فرمود : هر كسى سه دوست دارد : يكى از آنها به او مىگويد : اگر مرا جلوتر بفرستى ، براى تو خواهم بود و آن مال است .
ديگرى مىگويد : من تا لب گور با تو هستم و پس از ورود تو به قبر ، بازمىگردم و آن عيال و فرزندان اوست .
و سومى مىگويد : هيچ گاه من از تو جدا نمىشوم و آن عمل انسان است ، پس انسان در قيامت به او مىگويد : به خدا قسم تو در نظرم از همه خوارتر بودى ، ولى اى كاش جز به تو ، به ديگرى نمىپرداختم .
وصيّتهاى پيامبر صلَّى الله عليه و آله و سلم در روايت آمده كه « عرباض بن ساريه » [1] گفت : پيامبر صلَّى الله عليه و آله و سلم ما را آنچنان موعظه كرد كه چشمها گريان و دلها ترسناك گشت ، عرض كرديم : اى رسول خدا صلَّى الله عليه و آله و سلم موعظهء شما سبب هدايت ماست ، چه وصيتى به ما دارى ؟
فرمود : شما را به راهى بزرگ و مستقيم كه شبهايش مانند روز روشن است ،

[1] علَّامه شعرانى : عرباض سلمى جزء صحابه و اصحاب صفه ذكر شده و در فتنهء ابن زبير كشته شد .

108