از تلف به خمر در صورت اضطرار يا انحصار ؟
جواب : از جمله خطا و اشتباه بعض متفقه است تجويز حفظ نفس بلكه تداوى مرض در صورت اضطرار يا انحصار حفظ و تداوى به خمر بعموم « لا ضرر و لا ضرار » [1] « و الضرورات تبيح المحظورات » [2] * ( فَمَنِ اضْطُرَّ غَيْرَ باغٍ وَلا عادٍ فَلا إِثْمَ عَلَيْه ) * [3] و عموم « رفع عن أمّتي تسعة : فمنها ما اكرهوا عليه و ما اضطروا اليه » [4] * ( وَما جَعَلَ عَلَيْكُمْ فِي الدِّينِ مِنْ حَرَجٍ ) * [5] * ( يُرِيدُ الله بِكُمُ الْيُسْرَ وَلا يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ ) * [6] .
إلى غير ذلك از عمومات مخصّصه حرمت محرّمات بغير صورت اضطرار و تعسر و اعسار چرا كه تمام اين عمومات مبيحه ، مخصّص و محكوم نصوص « ما جعل الله في الخمر شفاء » [7] و نواهى منع از تداوى و معالجه مرض و معالجه

[1] بحار 2 / 276 ح 27 . ترجمه : در اسلام ضرر و ضرار نيست . « لا ضرر » يكى از قواعد بسيار مهم فقهى است كه مستند آن حديث پيامبر صلى اللَّه عليه و آله و سلم در قضيه مزاحمتهاى سمرة بن جندب مىباشد .
[2] ترجمه : در مواقع ضرورت منعها بر داشته مىشود . قاعده اضطرار نيز از قواعد مهم فقهى است كه براى اطلاع از مقدار دلالت قاعده بايد به كتابهاى قواعد فقهى مراجعه كرد .
[3] بقره / 173 .
[4] بحار 2 / 280 ح 47 . رفع عن امتى تسعه حديث معروفى است از پيامبر كه به « حديث رفع » مشهور است . در اين حديث پيامبر به برداشتن مؤاخذه و مجازات امت اسلام در 9 عمل بشارت داده است يكى از آنها ارتكاب عمل خلاف در صورت اجبار و ديگرى در صورت اضطرار است .
[5] حج / 78 .
[6] بقره / 185 .
[7] وسائل 25 / 348 ب « 20 » .

307