و چه از مغارسات [1] و چه اراضى بخش كار [2] و چه غيرها مطلقا .
و امّا كيفيت اخذ و استيفاء اينست كه به تصويب و تعيين عدول مؤمنين مجلس ملَّى حالى ، هر محل نسبت به محلّ خود تعيين مميّز خراص [3] قابض [4] امين مؤتمنى نمايند كه به وصول و ايصال و نقل و انتقال ماليات حسابى بپردازد در موقع خود ، نه اين كه در غير موقع به بهانه ماليات مأمور خمور كفور ذى الفجورى را مثل خالد بن وليد مستولى بر قتل و غارت مال و نفوس و عرض و ناموس قوم مالك و غيره ، فرمانفرما نمايند .
و امّا ساير حركات وحشيانه و بهانه سرانه نفوس و دواب و تذكره و قرنطينه و راهدارى و گمرك كه بهانه استبداد و فساد و افساد در تنفر عباد و تخريب بلاد و تقريب عناد و تنفير [5] و داد و اتحاد كه شده كه نعم البدل و ابدال از وجوه مدخول حلال و محصول اموال وصول و ايصال به احسن حال و احوال مىشود بدون وبال و قيل و قال .
و منها تبديل گمركات و امثالش از اجحافات غير مشروعه به وضع جزيه و سرانه بر خصوص نفوس و اموال و اجناس كفرهء خارجه و داخله به هر اندازه كه بخواهند مشروع و خير موضوع و كافى و وافى و مستغنى و مغنى از آن گمركات و اجحافات غير مشروعه است .
و منها تخصيص گمركات به اجناس منقوله از دار الحرب يا منتقله به كفّار

[1] مغارسات : درختان .
[2] اراضى بخش كار : زمينهايى كه بدون آب كشت شوند .
[3] خراص : تخمين زننده .
[4] قابض : گيرنده ، مسلَّط ، اينجا : همان مسلط معنى مىدهد .
[5] تنفير : اينجا از بين بردن .

257