ترجمه بحث قضاء و قدر ( از انتهاى رساله عرشيه شيخ الرئيس ) پس از آنكه شناختى كه حق تعالى واحد و غير متغير است و همچنين صفات او را شناختى و دانستى كه براى او علت غايى نيست ، اكنون شايسته است قضاء حق تعالى را بشناسى و آن عبارت است از : علم او كه محيط به تمام معلومات از مبدعات و مكونات است .
و همچنين سزاوار است بدانى ( قدر ) او را كه عبارت است از : ايجاب اسباب براى مسببات به طورى كه هرگاه سبب يافت شد مسبب يافت مى شود . و به واسطه ذكر سبب و مسبب و تفصيل آن واضح مى شود و ثابت مى گردد ( حكمت الهى ) در وجود موجودات كه پديد آمده اند به كاملترين وجهى و نيكوترين خلقى كه ما فوق آن متصور نيست ، زيرا آنچه شايسته و در خور استعداد آنهاست در واقع و نفس الامر ، از آن تخلف نشده چون اگر بهتر از آن ممكن بود ، به همان قسم موجود مى شدند .
و بدان كه اين شرورى كه در بعضى از موجودات ديده مى شود ، هر چند حصول آن بر سبيل وجوب و لزوم است و لكن خالى از حكمت تامه اى نيست ، كه قوام

161