( و من يتوكل على الله فهو حسبه ان الله بالغ امره قد جعل الله لكل شئ قدرا ) [1] يعنى : ( آن كس كه در راه حق به خدا اعتماد كند ، خداوند او را بس است ، خدا فرمان و حكم خود را به نتيجه مى رساند ، خداوند براى هر چيزى ، قدر و اندازه و حدى قرار داده است ) .
در اين آيه كريمه با اينكه با جمله : ( قد جعل الله لكل شئ قدرا ) به نظام عالم و اينكه هيچ چيز به گزاف صورت نمى گيرد ، و هر چيز در مرتبه خود قرار دارد ، تصريح شده ، يعنى نظام اسباب و مسببات ، به رسميت شناخته شده است ، در عين حال مى فرمايد : خداوند ، فرمان خود را به نتيجه مى رساند ، يعنى آنجا كه پاى روابط معنوى و تأييدات غيبى به ميان مى آيد ، جريان ديگرى پيش مى آيد و علل و اسباب ظاهرى بى اثر مى گردند .
خلاصه اينكه : آنچه گفته شد كه جهان آفرينش بر اساس نظام سببى و مسببى و على و معلولى استوار است و تا حادثه اى از ناحيه علل و اسباب پيشين ، ضرورت پيدا نكند ، وجود پيدا نمى كند : ( الشئ مالم يجب لم يوجد ) اين علل و اسباب ، منحصر به امور مادى نيستند ، چه بسا ممكن است عواملى معنوى در پيدايش آن حادثه مؤثر باشند ، زيرا در جهان بينى الهى بر خلاف جهان بينى مادى ، تار و پودهايى كه براى آفرينش به كار گرفته شده ، نه تنها منحصر به امور مادى نيستند ، بلكه از آن بيشتر و پيچيده تر است .
از نظر يك فرد الهى ، همانطور كه خورشيد موجب تبخير و بهار ، علت تلطيف ، و تابستان ، عامل رسيدن ميوه هاست ، ايمان و پرهيز گارى نيز مايه فراوانى نعمت ، توبه و صدقه و دعا ، موجب دفع بلا و نقمت ، و ظلم و تجاوز و گناه نيز عامل سقوط و بدبختى ، احسان به والدين و مستمندان و دستگيرى از درماندگان و كمك

[1] - سوره طلاق آيه 2 .

130