اشاره مشهور بين علماء اماميه رضوان الله عليهم اينست كه كسى كه مادرش از بنى هاشم باشد و پدرش نباشد مستحق خمس نيست ، و مذهب سيد مرتضى رضى الله عنه استحقاق است ، و بعض متأخرين مثل صاحب ( حدائق ) شيخ يوسف بحرانى رحمه الله تبعيت آن جناب كرده ، و نزاع را مبنى بر اين فقره نموده اند كه پسر دختر را پسر مىگويند يا نه .
و انصاف اينست كه انكار مبنى بر اين نيست ، بلكه مستند مشهور مرسله حماد است كه از حضرت امام موسى كاظم روايت كرده صريحا كه انتساب از طرف مادر به هاشم موجب اخذ خمس و حرمت صدقه نمىشود .
قال عليه السلام : فأما من كانت امه من بنى هاشم وأبوه من ساير قريش فان الصدقة تحل له ، وليس له من الخمس شئ [1] .
و ضعف به ارسال قادح در احتجاج نيست ، چه حماد از اصحاب اجماع است ، اخبار او جميعا صحيح اند ، چنانچه در رساله مفرده به حمد الله با بيانى وافي بر وجهى تقرير كرده ايم كه محل شبه منصفى نخواهد شد ، با اينكه متن روايت بنفسه شاهد بر صدق است ، رجوع كن به باب خمس و غنايم از ( اصول كافى ) و سراپاى حديث را درست تأمل نما اگر انس به لسان ائمه و تتبع در اخبار داشته باشى مطمئن به صدور مىشوى .
علاوه بر اينكه شهرت استناديه محققه جبر هر نوع از ضعف و رفع هر قسم از عيب مىكند ، و در ساير اخبار بسيارى لفظ هاشمى آمده ، و ظاهر نسبت مثل لفظ قبيله وعشيره آنست كه از جانب پدر باشد نه از جانب مادر اگر چه

[1] وسائل الشيعة 6 / 359 و من كانت امه . . . فان الصدقات . . .

166