م 4 - ليث بن ابى سليم بن زنيم كوفى : احمد گفت : كسى را نديدم كه نظر يحيى بن سعيد نسبت به او از نظر وى دربارهء ليث و همام و محمد بن اسحق بدتر باشد . احدى نمىتواند دربارهء اينان به وى رجوع كند . ( يب ) : ابوزرعه و ابو حاتم گفتند : به او توجه نمىشود .
م د ت ق - مبارك بن فضاله ، ابو فضاله بصرى : ( د ) گفت : شديدا تدليس مىكند . ( يب ) : احمد گفت :
تدليس مىكند . ابوزرعه گفت : بسيار تدليس مىكند . فلاس گفت : عبد الرحمن و يحيى بن سعيد از وى حديث نمىكردند .
د ت ق - مثنى بن صباح يمامى : ( س ) گفت : متروك است . ( يب ) : ابن عدى گفت : امامان پيشين ، وى را ضعيف دانسته‌اند . ساجى گفت : بسيار ضعيف است . ابن جنيد گفت :
متروك است .
م 4 - مجالد بن سعيد همدانى كوفى : احمد گفت : ناچيز است . ( خ ) گفت : ابن مهدى از وى روايت نمىكرد . فلاس گفت : شنيدم كه يحيى بن سعيد مىگفت : اگر مىخواستم كه مجالد تمام روايات را از شعبى از مسروق از عبد الله ، روايت كند ، اين كار را مىكرد .
( يب ) : دار قطنى گفت : بى اعتبار است .
ع - مجاهد بن جبير مقرمى مكى : ( ن ) : ابو بكر بن عياش به اعمش گفت : چرا تفسير مجاهد ، مخالف و يا چيزى مانند آن است ؟ گفت : آن را از اهل كتاب گرفته است . ( يب ) : چه مسئله اى در مورد تفسير مجاهد وجود دارد ؟ گفت : به نظر آنان وى از اهل كتاب مىپرسيد . ( ن ) : از جملهء نارواترين تفسيرى كه در مورد آيهء : * ( « عَسى أَنْ يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقاماً مَحْمُوداً » ) * [1] نقل شده است ، تفسير مجاهد است كه گفته : او را با خود بر روى عرش مىنشاند . من مىگويم : درست نيست كه وى را در اين باره تقبيح كنند ، اگر چه تجسيم و كفر است ! زيرا مطالبى روايت كرده‌اند كه خيلى از اين بدتر است مثل اين روايت كه مىگويد : خداوند سبحان آدم را به شكل خودش خلق كرد و خداوند پايش را بر آتش جهنم مىگذارد و آتش مىگويد : كافى است ، كافى است و . . . ( يب ) : قطب حلبى در شرح

[1] اسراء / 81 .

66