بعضى از كراميه دربارهء آيهء مباركه * ( « أَسْلَمْتُ » ) * [1] كه از زبان حضرت ابراهيم ( ع ) است ، گفته‌اند : ابراهيم در آن روز مسلمان شد امّا پيش از آن مسلمان نبود . يمان بن رباب متكلم خوارج هم مثل آن گفته است . [2] ظاهرا كسانى كه از نظر عقل و يا از نظر عقل و نقل ، به عدم عصمت پيامبران از گناهان كبيره عقيده دارند ، به عدم عصمت آنان از كفر هم قائل هستند . زيرا كفر از گناهان كبيره و بلكه ظاهرترين نوع گناه كبيره است . بر اين مطلب دو چيز گواهى مىدهد :
الف - چنانكه خود صاحب مواقف و شارح آن در نقل كلام قاضى و محققين اشاعره آوردند ، تعبير قائل به عدم عصمت پيامبران از ارتكاب گناهان كبيره از لحاظ عقل كه گفت : عصمت در غير از تبليغ ، از نظر عقل واجب نيست .
ب - استدلال كسانى كه به عدم عصمت پيامبران از ارتكاب گناهان كبيره عقيده دارند ، به چيزى كه موجب كفر پيامبران است . مثل : روايت غرانيق ، داستان يونس ( ع ) كه گمان كرد خداوند بر او قادر نيست و شك در قدرت خداوند ، كفر است ، گفتار ابراهيم كه چون خورشيد و ماه را تابان ديد ، گفت : * ( « هذا رَبِّي [3] » ) * و نيز : * ( « رَبِّ أَرِنِي كَيْفَ تُحْيِ الْمَوْتى » ) * [4] ، زيرا در قدرت خداوند شك كرد ، بلكه بر تمامى جمهور اهل سنت اين عقيده لازم مىآيد كه پيامبران از كفر معصوم نيستند . زيرا در صحاح ( كتب روايى ) خود از پيامبر ( ص ) نقل كرده‌اند كه گفت : « لو كان نبى بعدى لكان عمر » ، اقتضاى اين روايت ، شايستگى عمر براى پيامبرى است و حال اينكه وى بيشتر عمرش را در كفر بسر برد . در روايت ديگر دارند : « لو لم ابعث فيكم لبعث فيكم عمر » .
شگفت از صاحب مواقف و شارح آن كه به عصمت پيامبران از كفر پيش از نبوت و پس از آن ، قائل هستند ، چنين از استدلال به قول ابراهيم ( ع ) كه گفت : « هذا ربى » ، پاسخ داده‌اند : « اين سخن را پيش از آن گفته كه نظرش در مورد شناخت خداوند متعال كامل شود و بين اين زمان تا نبوت فاصله زيادى است . پس اشكالى وارد نيست . زيرا مختار اين است كه ابراهيم بدان معتقد نبود پس كذب صادر از او پيش از بعثت است . » اين كلام اقتضا دارد كه ابراهيم در پروردگار خود شك داشت . زيرا اين سخن را پيش از آن گفته

[1] . بقره / 131 .
[2] . شرح نهج البلاغه ، ج 2 ، ص 162 .
[3] . انعام / 77 .
[4] . بقره / 260 .

456