دارند كه خداوند از تمام طاعاتى كه كافران ترك كرده‌اند ، كراهت دارد و آنها را اراده نكرده است . خداوند به چيزى كه اراده نكرده ، امر و از چيزى كه كراهت ندارد ، نهى مىفرمايد . در نتيجه كافر در كفر خود چيزى انجام داده است كه خداوند اراده كرده است و چيزى را ترك كرده كه خداوند از آن كراهت دارد ، از قبيل ايمان و اطاعت از خداوند . از اين عقيده چند امر محال لازم مىآيد . از آن جمله است :
1 - نسبت قبيح به خداوند متعال . زيرا ارادهء قبيح ، قبيح است و ما پيش از اين بيان كرديم كه خداوند متعال از تمام افعال قبيح پيراسته و منزه است .
فضل مىگويد :
پيش از اين گذشت كه اشاعره عقيده دارند خداوند تمامى كائنات را اراده كرده است و آنچه را كه وجود ندارد ، اراده ننموده است پس هر آنچه موجود است ، مراد خداوند است و هر آنچه موجود نيست ، مراد او نيست . تمام اشاعره در اسناد همه چيز به خداوند ، بطور اجمال اتفاق نظر دارند ليكن در تفصيل مطلب با هم اختلاف دارند كه در جاى خود بيان شده است . معتزله و اماميه پيرو آنان عقيده دارند كه خداوند جميع افعال خود را اراده كرده است . اما در مورد افعال بندگان معتقدند كه خداوند ، آنچه را كه بدان امر كرده ، اراده نموده ، از معاصى و كفر كراهت دارد .
دليل اشاعره اين است كه خداوند خالق تمام چيزها است و خالق هر چيز ، بدون اينكه اكراهى در كار باشد ، بالضروره آن چيز را اراده كرده است . آنچه كه اين مرد در عدم جواز تعلق ارادهء خداوند به شرك و معاصى مورد استدلال قرار داده ، از استدلالهاى معتزله است . پاسخ اين استدلال چنين است كه خداوند شرك را اراده كرده است .
بدين معنى كه شرك امرى است كه خداوند در ازل آن را براى كافر مقدّر كرده نه بدين معنى كه خداوند بدان رضايت دارد و مشرك را بدان امر فرموده است . اين از باب التباس رضا به اراده است . اما پاسخ اينكه خداوند از طاعاتى كه از كافر صادر نشده ، كراهت دارد ، اين است كه اگر منظورش از كراهت ، عدم تعلق اراده خداوند باشد ، اين درست است زيرا اگر خداوند آن را اراده مىكرد ، قطعا به وجود مىآورد و اگر منظورش عدم رضايت خداوند بدان است ، از نظر ما باطل است . زيرا در وجود ، حاصل نيامده است تا رضايت يا عدم رضايت ، بدان تعلق گيرد . اما اينكه گفت ، خداوند به چيزى كه اراده نكرده ، امر و از چيزى كه كراهت ندارد ، نهى مىفرمايد ، مىگوييم : خداوند متعال كافران را به اسلام امر كرده ولى اسلام آنان را اراده نكرده بدين معنى كه اسلام آنان را

300