را از تفسير كشّاف زمخشرى بيرون كشيدم مثلا در اين آيه ( فَمَنْ زُحْزِحَ عَنِ النَّارِ وَأُدْخِلَ الْجَنَّةَ فَقَدْ فازَ ) گفته است فوز يعنى بهره اى بالاتر از بهشت و مقصودش از ( بهره ى بالاتر از بهشت ) ديدار خدا است كه آنها معتقدند خدا در عالم ديگر ديده مىشود . و از مطالب نامربوط تفسير نويسان گفتار منسوب بابو طالب مكّى است در كتاب قوت القلوب تفسير اين آيه ( إِنْ هِيَ إِلَّا فِتْنَتُكَ ) يعنى اين گرفتارى از جانب تو است و در دنباله ى آن گفته است زيان خدا بمردم بيش از همه چيز است و هم نظرهائى كه در قرآن شده است بدون مجوّز و دلالت نقلى و يا دلالت لفظى از خود قرآن مثل تفسير محمود بن حمزه ى كرمانى در دو جلد بنام عجايب و غرايب كه حقيقتا عجايب و غرايب است مثلا در اين آيه ( رَبَّنا وَلا تُحَمِّلْنا ما لا طاقَةَ لَنا بِه ) يعنى خدايا فوق طاقت بر ما بار منه ، گفته است مقصود از فوق طاقت عشق است . و ديگرى از تفسير نويسان گفته است مقصود از ( مِنْ شَرِّ غاسِقٍ إِذا وَقَبَ ) آلت شرم و مردى است .
تا اينجا از طبقه بندى كشف الظَّنون نقل كردم پس از اين طبقات تفسير نويسها نام عدّه اى از كتابهاى تفسير اشخاص را نوشته است از مفسّرين اوّل مثل عكرمه و مجاهد و ضحاك تا قرن يازدهم هجرى در حدود سيصد و پنجاه كتاب نام ميبرد كه معرّفى بعضى از آنها مناسب با هدف ما مىباشد . اينك عدّه اى از آنها را بطورى كه او نوشته است نقل ميكنيم : 1 - تفسير ابن جريح با جيم اوّل و آخر بنام عبد الملك فرزند عبد العزيز اموى مكّى متوفّاى سال صد و پنجاه 2 - تفسير ابن عباس كه مختصر است و ممزوج 3 - تفسير سفيان بن عيينه كه ثعلبى نقل كرده است « 1 » 4 - تفسير مقاتل بن سليمان بن بشر ازدى كه بسال صد و پنجاه وفات كرده است 5 - تفسير ادفوى محمد بن على بن احمد مقرى نحوى كه بسال سيصد و هشتاد و هشت مرده است و كتابى بنام الاستغناء فى علم القرآن در مدّت دوازده سال در يكصد و بيست مجلَّد نوشته است