شناخت چون حقيقت قرآن كريم را مسّ نكرده‌اند قسمتى از بيمارىهاى آنان درمان نمىشود و لذا گاهى به مقتضاى بعضى از همان بيمارىهاى كهن تن به انحراف و تباهى خواهند داد ، زيرا قرآن تنها كتاب عقلى و علمى نيست كه بتوان با براهين محض به آن نايل آمد و عمل را در نيل به معارف آن مؤثر ندانست ، بلكه قرآن نور و هدايت است ، لذا معارف عقلى و علمى را با راهنمايى و موعظه عملى مقرون مىنمايد ، سپس انسانها را به تدبر در آن دعوت مىكند و گناه را كه همان قفل قلب است مانع تدبر در آن مىداند « 1 » و اگر تنها راه ارتباط با قرآن همان علم حصولى و مبادى مفهومى آن باشد ممكن است كلام الهى در دل استقرار نيابد و در اثر برخى از سوانح رخت بر بندد و از شمار بزرگترين گناهان آنست كه كسى حامل كلام خداوند باشد سپس عمدا آن را رها كند ، قال رسول اللَّه صلى اللَّه عليه و آله : « عرضت على الذنوب فلم اصب اعظم من رجل حمّل القرآن ثم تركه » « 2 » و همين رهايى نوارنيّت قرآن زمينه اى را فراهم كرده كه قرآن دستاويز رز اندوزان آزمند مىشود تا به وسيله كلام الهى ديگران را به كام دنيا مدارى خويش فرو برند و كيفر اين گروه آنست كه طورى در قيامت حاضر مىشوند كه گوشتى در استخوان صورتشان نيست ، قال على بن ابى طالب عليه السّلام : « من قرأ القرآن يأكل به الناس جاء يوم القيامة و وجهه عظم لا لحم فيه » « 3 » آرى قرآن چون ميوهء شاداب است كه انسان سالم را فربه مىنمايد و فرد مبتلا به مرض دستگاه گوارش را رنجور مىسازد « وَنُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ ما هُوَ شِفاءٌ وَرَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِينَ وَلا يَزِيدُ الظَّالِمِينَ إِلَّا خَساراً » « 4 » لذا قرآن كريم با گوشت و خون بعضى از قاريان مخلوط مىشود و زمينه ريزش تمام گوشتهاى صورت برخى ديگر از قاريان را فراهم مىكند « اعاذنا اللَّه من شرور انفسنا و سيئات اعمالنا » .
تفسير قرآن اكنون كه درجات گوناگون شناخت قرآن روشن شد مراتب مختلف تفسير آن واضح خواهد بود زيرا تفسير همان شناخت متنزل است لذا سخن طبقه ممتاز كه همان

( 1 ) سوره محمّد آيه 24 . ( 2 ) بحار ط بيروت ج 89 ص 190 . ( 3 ) بحار ط بيروت ج 89 ص 181 . ( 4 ) سوره اسراء آيه 82 .

مقدمه 14