هيچ شناگرى بها نمىدهد و توان هر گونه دريا نوردى را از او مىربايد « . . . و بحرا لا يدرك قعره » « 1 » و آنكه بدون كشش عزم دريا كرد و به كوشش جامد بسنده نمود بهره لازم را از آب دريا و گوهر نهانى آن نمىبرد ولى به درون بحر راه يافتن از آن كسى است كه از خرد شنا نشان ندهد و فقط پس از آشنايى به هنگام موج خود را در معرض آن موج قرار دهد آن گاه مجاز است كه بگويد هر چه دارم همه از دولت قرآن دارم زيرا با پيك وحى محشور شده و با سفير قرآن هم صحبت گشته است ، چه اينكه حضرت امام صادق عليه السّلام فرمود :
« من قرء القرآن و هو شاب مؤمن اختلط القرآن بلحمه و دمه ، جعله اللَّه مع السفرة الكرام البررة و كان القرآن حجيجا عنه يوم القيامة و يقول يا ربّ ان كل عامل قد اصاب اجر عمله غير عاملى فبلَّغ به كريم عطاياك فيكسوه اللَّه عز و جل حلَّتين من حلل الجنّة و يوضع على رأسه تاج الكرامة ثم يقال له هل ارضيناك فيه ؟ فيقول القرآن يا ربّ قد كنت ارغب له فيما هو افضل من هذا قال فيعطى الا من بيمينه و الخلد بيساره ثم يدخل الجنّة فيقال له اقرء آية و اصعد درجة ثم يقال له بلغنا به و ارضيناك فيه ؟ فيقول اللهم نعم » « 2 » آرى دلباخته كلام خدا آن چنان كه قرآن را با ايمان ميخواند كه قرآن با تمام گوشت و خون او مخلوط خواهد شد و اينان برجسته ترين چهره هاى آدمى بعد از انبيا و مرسلين عليهم السلام مىباشند . « 3 » اما شناخت گروه سوم كه با بررسى ابعاد اعجاز آميز قرآن كريم آن را شناخته و مىشناسند ، چون قرآن شناسى آنان از روزنه هاى بيرونى است و كلام خدا را از پشت پرده هاى الفاظ و مفاهيم و مانند آن مىبينند و قهرا تماس مستقيمى با خود قرآن نداشته و از حجاب مصطلحات نمىگذرند ، ولى در اين گروه همهء افراد يكسان نيستند ، زيرا برخى فقط از راه مفاهيم عقلى به قرآن راه پيدا مىكنند و بعضى از راه معانى نقلى به حريم آن بار مىيابند و . . . چنانچه در گروه دوم هم تفاوت وجود دارد زيرا برخى از آنها بكام موج قوىّ فرو رفته و به همراه آن مقدار زيادى از دريا را طىّ مىكنند و بعضى در معرض موج ضعيف واقع مىشوند و به همان نسبت وارد اقيانوس مىگردند ، ولى اين طبقه چون با حقيقت قرآن مأنوساند هرگز آن را رها نمىنمايند ، اما گروه سوم گذشته از تفاوت

( 1 ) نهج البلاغه صبحى صالح ص 315 . ( 2 ) بحار ط بيروت ج 89 ص 187 و 188 . ( 3 ) بحار ط بيروت ج 89 ص 180 .

مقدمه 13