القرآن بعضه ببعض الَّا كفر » « 1 » ناظر به آنست كه كسى حقيقت قرآن را كه يك واحد هماهنگ و منثنى است از هم جدا كرده و آن را به هم بزند و ارتباط ميان ناسخ و منسوخ را قطع كند و به منسوخ حكم كند بدون توجه به ناسخ و پيوند تخصيصى عام و خاص را منقطع گرداند و رابطهء تقييدى مطلق و مقيد را ناديده بگيرد و پيوستگى صدر و ذيل آيه را ملاحظه نكند و نظاير آن ( نه اينكه آيهء مورد بحث را جامع الاطراف ديدن و شواهد قرآنى آن را ملاحظه نمودن ، ضرب قرآن بعض به بعض باشد ) و نيز اگر كسى آيه اى را از مسير خودش خارج كند و به دل خواه خود معنا نمايد مشمول حديث ياد شده است ، چه اينكه مرحوم صدوق از استادش « ابن الوليد » معناى اين حديث را پرسيد ، ابن الوليد فرمود : كسى از تو تفسير آيه اى را بپرسد تو با تفسير آيه ديگر جواب او را بدهى :
« هو ان تجيب الرجل فى تفسير آية بتفسير آية اخرى » « 2 » بنا بر اين بين تفسير قرآن به قرآن و ضرب قرآن به بعض به بعض كه يك نوع تفسير به رأى است موضوعا امتياز است و قهرا امتياز حكمى هم خواهند داشت و برخى از محققان علم اصول چون مرحوم شيخ انصارى در بحث حجيّت ظاهر قرآن « 3 » اشاراتى دربارهء ضرب قرآن بعض به بعض دارند كه عصاره آن همان تفكيك عام از خاص و صدر از ذيل و نظاير آن مىباشد كه بيان شد و اين به نوبهء خود همان تعضيه و تفريق اعضاى پيكر يگانه قرآن مجيد مىباشد .
ويژگيهاى تفسيرى مرحوم استاد علامه طباطبائى 1 - مرحوم علامه قدس سره اطلاع نسبتا وسيع و فراگيرى نسبت به تمام ظواهر قرآنى داشتند و لذا هر آيه را كه طرح مىنمودند طورى درباره آن بحث مىكردند كه سراسر قرآن كريم مطمح نظر بود زيرا يا از آيات موافق بعنوان استدلال يا استمداد سخن به ميان مىآمد يا اگر دليل يا تأييدى از آيات ديگر وجود نداشت طرزى آيهء محل بحث تفسير مىشد كه مناقض با هيچ آيه از آيات قرآن مجيد نباشد و هر گونه احتمال يا وجهى كه مناقض با ديگر

( 1 ) بحار ط بيروت ج 89 ص 39 . ( 2 ) رسائل حجيت ظن . ( 3 ) بحار ط بيروت ج 89 ص 39 و وسائل كتاب القضاء ج 18 ص 135 .

مقدمه 20