ميكرد . و بعضي از ايشان ( شانزده نفر از آنان را نام برده است ) بمنزلت ساكنان خانه بودند ؛ نصر اللَّه بمجالست و ديدار و مذاكرات و گفتار ايشان أنس گرفته بود و بحدّي در راه كسب هنرى ميكوشيد كه بهيچ كار ديگر نميپرداخت و ساعتها در همدمي و گفتگو با ايشان ميگذرانيد ؛ امّا در هنگام انشاى اين كتاب آن جمع پراگنده شده بوده است ؛ [7] و يكي از دوستان قديم آن عهد با وجود تقلَّب احوالي كه در حال نصر اللَّه منشي پيش آمده بوده است تغيير حال نداده بوده ، و در اين وقت نسخه اي از كليله و دمنهء عربي از براى مؤلَّف آورده بوده . نصر اللَّه كه در اين موقع جز بمطالعه كتب وقت را بچيزي نميگذرانيد بدين نسخه كه فقيه علىّ بن ابراهيم اسماعيل بدو هديه كرده بوده است أنسي گرفت ، و از آنجا كه رغبت مردم از مطالعهء كتب عربي قاصر شده بوده است بخاطر او ميگذرد كه آن را بفارسي ترجمه كند ، سخن را بسط دهد ، اشارات را روشن بيان كند ، به آيات و اخبار و ابيات و امثال بيارايد و معني را مؤكَّد كند ، و خلاصه اينكه كتاب را كه زبدهء چند هزار ساله است إحيا كند تا مردمان از فوايد آن محروم نمانند . در اين تجديد تحرير و نگارش يك باب را كه به سرگذشت برزويهء طبيب مخصوص بوده است مختصر كرده است ، و ليكن در بقيّهء ابواب به تفصيل و تشريح و افزودن فصول و در سخن مؤلَّف دويدن قائل شده است ؛ و بعد از آنكه چند جزوي بتحرير پيوسته و حاضر شده بوده است اين اجزا را بنظر سلطان بهرام شاه رسانيده بوده‌اند و « از آنجا كه كمال سخنشناسي و تمييز پادشاهانه » بوده است آن را پسنديده داشته و فرمان داده است كه بر همان نسق كتاب را بپايان رساند و آن را بنام و ألقاب شاه مزيّن و موشّح سازد .
آيا آنچه در اين فصل در بارهء سخنشناسي و تمييز پادشاهانه ميگويد ، و آنچه

[7] يك نمونه از ارتباطهاى ما بين اهل قلم و شعر و علم و فضل در اين عهد اينست كه امام علي خيّاط را نصر اللَّه منشي در مقدّمهء اين كتاب جزء انجمن خانهء خواجهء خود ذكر ميكند ( ص 16 ص 4 ) ، و سه بيت عربي كه در ديباجهء كليله آورده است از اوست ( 3 / 9 تا 11 ) ، و اين شخص كه اسم و رسم كاملش أبو القاسم علي بن الحسن بن رضوان الخيّاط الغزنوي است ممدوح سنائي بوده است و نام او در ديوان سنائي آمده است ( مقدّمهء چاپ دوّم ص قكز ديده شود ) ، و سنائي مدح محمّد بن محمّد بن عبد الحميد را هم كه برادر مؤلَّف بوده است گفته ، و اشعار سنائي را هم نصر اللَّه در كتاب خود آورده است .

مقدمه مصحح 8