< فهرس الموضوعات > بخش دوم : مختصرى دربارهء ادوار فقه اهل سنت و معرفى فقهاى آنان < / فهرس الموضوعات > 2 مختصرى دربارهء ادوار فقه اهل سنت و معرفى فقهاى آنان < فهرس الموضوعات > 1 - 2 دورهء اول : عصر صحابه < / فهرس الموضوعات > 1 - 2 دورهء اول : عصر صحابه ( اين عصر گر چه در حقيقت از سال يازدهم تا حدود پايان قرن اول هجرت را شامل مىشود ، ولى چون در اين كتاب زمان صحابهء صغار در دورهء تابعان ادغام شده است لذا در اينجا بيشتر به كبار صحابه توجه شده است ، يعنى از سال يازدهم تا پايان خلافت خلفا راشدين : سال چهلم هجرت ، در عين حال اين مطلب منافات ندارد با اين كه از صحابهء صغار نيز أحيانا بحثى به ميان آيد . ) 1 - 1 - 2 پس از رحلت پيامبر گرامى اسلام بتدريج بين پيروان آن حضرت در پاره اى از مسائل اختلاف بروز كرد . نخستين و مهمترين مسألهء مورد اختلاف مسألهء جانشينى آن حضرت بود ، گروهى از مسلمانان معتقدند كه نصب امام معصوم مفترض الطَّاعه براى حفظ و بسط و نشر شريعت و براى تبيين مقررات كتاب و سنت به دليل عقل بر شارع مقدّس واجب است و اين كار را هم پيامبر گرامى اسلام در سال دهم هجرت پس از آخرين حج خود در غدير خم نسبت به على بن ابى طالب عليه السّلام انجام داده است و پس از او هم نسبت به فرزندان او انجام گرفته است ، اين جماعت « شيعه » ناميده مىشوند و چون امام را مانند پيامبر ، معصوم و در قول و فعل و تقرير مفترض الطَّاعه مىدانند لذا ناگزير بايد به همان گونه كه در زمان پيغمبر صلَّى الله عليه و آله از آن بزرگوار قولا ، فعلا و تقريرا تبعيت مىكنند ، پس از رحلت ايشان هم از جانشينان ايشان پيروى كنند . گروهى ديگر از مسلمانان نصب جانشين را اساسا واجب نمىدانند ، مانند خوارج و يا اگر واجب بدانند به وجوب عقلى آن قائل نيستند بلكه آن را سمعا واجب مىدانند ، مانند جبّائيان و اصحاب حديث ، و يا اگر به وجوب عقلى آن معتقد باشند بر عقلا واجب مىدانند نه بر شارع . [1] بنا بر اين معتقدين به عدم وجوب نصب جانشين از سوى پيامبر خود به اين وظيفه اقدام كرده‌اند و به تصويب شورا در آغاز ابو بكر و سپس عمر و عثمان و على عليه السّلام را بر اين منصب گماشتند . اين جماعت « اهل سنت » ناميده شدند .

[1] . شرح تجريد علامه ، 226 .

47