آسوده كند ، پس از تأليف اين كتابها و اين گونه موارد از روايت معتبره اى كه در اين كتب روايت شده است استفاده كردند كه گذشته از اين كه موجب اطمينان خاطر محققان گرديد ، بهتر توانست روشنگر خصوصيات و جوانب امر باشد .
در اين دوره ، با برخورد شديدى كه ميان اخباريان و اصوليان وجود داشت كتب مهمى در علم اصول تأليف شد كه نام برخى از آنها در ذيل ذكر مىگردد :
1 . غاية المأمول فى شرح زبدة الاصول ، تأليف جواد بن سعد الله بن جواد كاظمى ، معروف به فاضل جواد ( متوفى اواسط قرن 11 ) .
2 . حاشيهء معالم ، تأليف سيد حسين بن ميرزا رفيع الدين آملى اصفهانى ، معروف به سلطان العلماء ( 1098 ه ) .
3 . حاشيهء زبدة الاصول ، تأليف دانشمند سابق الذكر .
4 . وافيه ، تأليف مولى عبد الله بن محمد تونى ، معروف به فاضل تونى ( 1071 ه ) .
5 . شرح زبدة الاصول شيخ بهائى ، تأليف مولى محمد صالح بن مولى احمد سروى ، معروف به مولى صالح مازندرانى ( 1080 ه يا 1081 ه ) .
6 . حاشيهء معالم الاصول ، تأليف همان دانشمند .
7 . شرح عدة الاصول ، تأليف مولى خليل بن الغازى ، معروف به مولى خليل قزوينى ( 1088 ه ) .
8 . حاشيهء معالم الاصول ، تأليف محمد بن الحسن شيروانى ( 1098 ه ) .
9 . حاشيهء شرح مختصر عضدى ، تأليف آقا جمال خوانسارى ( 1125 ه ) فرزند آقا حسين خوانسارى ( 1098 ه ) .
10 . شرح وافيه ، تأليف سيد صدر الدين بن محمد باقر رضوى قمى ( بعد از 1160 ه ) .
ناگفته نماند كه كتاب مشارق الشموس فى شرح الدروس ، تأليف آقا حسين خوانسارى و لو از كتب فقهى است ولى چون متضمن آراء اصولى مصنف است و ضمنا رنگ فلسفى هم به خود گرفته است و از اين لحاظ بر آثار اصولى دورهء بعد تأثير بسزائى داشته است ، مناسب است نام آن نيز در ضمن تأليفات اين دوره ذكر گردد . [1] همانطور كه در آغاز اين دوره اشاره شد علم اصول در اين دوره رو به ضعف رفت و رونق گذشتهء خود را از دست داد ، ولى در عين حال اين مطلب را ، نمىتوان انكار كرد كه كتب اين دوره مخصوصا كتبى كه در پايان اين دوره تأليف شده است ، از اين

[1] . المعالم الجديدة ، سيد محمد باقر صدر ، 84 .

336