< فهرس الموضوعات > ادوار علم اصول فقه و دانشمندان اين علم < / فهرس الموضوعات > ادوار علم اصول فقه و دانشمندان اين علم [1] < فهرس الموضوعات > 0 - 0 - 4 مقدمه < / فهرس الموضوعات > 0 - 0 - 4 مقدمه . مسائل علم اصول فقه چون ديگر مسائل و همهء پديده ها يك باره پديد نيامده و پيوسته به يك حال باقى نمانده است ، ولى چه وقت پيدا شده و چه تحولاتى در آن رخ داده است ؟ مسأله اى است قابل بحث و در خور تحقيق . مباحثى كه در زير مىخوانيد كوششى است در راه پاسخ به اين پرسش .
تاريخچه هاى مختصرى كه در خلال برخى از كتب ، يا به طور استقلال و يا در آغاز كتابهاى اصولى گرد آمده است گر چه بى شك سودمند و توانسته است تا حدود نسبتا زيادى راه را براى پاسخ به پرسش فوق ، از لحاظ مذاهب اهل سنت و حتى مذاهبى كه به قول نويسندگان از مذاهب بائده است چون مذهب ظاهريان و غيره هموار سازد ، ولى به يقين نتوانسته است جوابگوى مذهب شيعهء اماميه باشد ؛ كه قطعا پس از اهل سنت ، بزرگترين جمعيتهاى اسلامى را تشكيل مىدهد و در اين مذهب ، آثار بسيارى به جامعه اسلامى عرضه شده است ؛ از قبيل نهايه ، خلاف ، مبسوط شيخ الطائفه ، تذكره ، منتهى ، مختلف ، تحرير ، قواعد ، ارشاد علامهء حلى ، سرائر ابن ادريس ، شرائع و معتبر محقق ، لمعه و دروس و ذكرى و بيان شهيد اول ، مسالك ، شرح لمعهء شهيد ثانى ، جامع المقاصد محقق كركى ، شرح ارشاد اردبيلى ، كفايه ، ذخيرهء محقق سبزوارى ، رياض المسائل سيد على طباطبايى ، حدائق بحرانى ، مفتاح الكرامهء سيد جواد عاملى ، جواهر شيخ محمد حسن نجفى ، مكاسب شيخ انصارى ، مصباح الفقيه حاج آقا رضا همدانى ، و صدها تأليف مهم ديگر در فقه ، و همين طور آثار بسيارى از قبيل ذريعهء سيد مرتضى ، عدّهء شيخ طوسى ، تهذيب و نهايه و مبادى علامه و بالاخره معارج ، مناهج ، زبده ، معالم ، ضوابط ،

[1] . چنان كه در آينده نيز اشاره خواهد شد تحقيق در اين بخش ( بخش چهارم ) به تأليفى عميق و وسيع نياز دارد كه متأسفانه به هيچ وجه در حال حاضر مجال آن نيست ، اميد است فرد يا افراد شايسته اى اين مهم را آن طور كه بايد و شايد به انجام رسانند . چون اين جانب جزوهء مختصرى در اين باره قبلا به چاپ رسانده بودم و در حقيقت مىتوان فتح بابى براى اين كار تلقى شود با اندك تصرف به عنوان آخرين بخش اين كتاب در اينجا مىآورم با اين اميد كه مورد استفادهء اهل تحقيق باشد .

307