نام کتاب : تاريخ فقه و فقها ( فارسي ) نویسنده : أبو القاسم گرجي جلد : 1 صفحه : 295
مدرسه علميه در قم ، نجف و مشهد . يكى از ويژگيهاى بارز ايشان تربيت شاگردان بسيار بود كه اينك در سراسر جهان به خدمت اشتغال دارند و اين جانب نيز توفيق داشتم سالها از محضر اين استاد فرزانه استفاده كنم و به جهت ارتباط نزديك علمى با ايشان در ايام رحلت آن بزرگوار مقاله اى در زمينه معرفى اجمالى ايشان نگاشته بودم كه در اينجا عينا آورده مىشود . در حدود سال 23 - 1324 شمسى كه براى ادامهء تحصيل به حوزهء نجف اشرف - صانها الله عن أحداث الدّهر و حدثانه - رهسپار شدم اين حوزه يكى از درخشانترين دوره هاى رشد و شكوفايى خود را مىگذراند . علاوه بر زعامت و مرجعيت مطلقه اى كه در آن سرزمين مقدس وجود داشت و دانشمندان بزرگى كه در آن مهد فقه و امّ القراى استنباط به سر مىبردند ، برجستگانى در فقه و اصول در آن حوزهء مباركه تدريس مىكردند كه هر يك به تنهايى مىتوانستند حوزهء بزرگى را از لحاظ علمى اداره كنند . چون عدهء اين افراد نسبتا زياد بود كار انتخاب فردى كه بتوان از او حد اكثر بهره را برد آسان نبود . لذا اين جانب در به دو ورود در حوزهء تدريس بسيارى از آنان شركت كردم تا آن كه با دقت و كوشش بسيار توانستم يكى از اين بزرگان را كه حقا وحيد عصر و فريد دهر بود ، يعنى حضرت آية الله العظمى حاج سيد ابو القاسم خوئى را انتخاب كنم . اين جانب در طول عمرم بيش از هر كس ديگر از اين شخصيت بزرگ بهره گرفتم و بيش از يك دورهء كامل علم اصول ، تعدادى از كتب فقهى ( بيع ، طهارة ، صلاة و خمس ) را نزد ايشان آموختم . علاوه بر اين ، در ايام تعطيل نيز دروسى از قبيل تفسير و فروع علم اجمالى را در محضر ايشان فرا گرفتم . امتياز اين علامهء بزرگوار از ديگران در چند امر بود : نخست ، آن كه بيانى بسيار بليغ داشت و مسائل را بسيار گويا ، رسا ، روشن و منطقى مورد بحث قرار مىداد . ملاحظهء آثار آن بزرگ به خوبى اين حقيقت را آشكار مىسازد . دوم ، اين كه به علت بهره گيرى از استادان بيشتر ، طلاب تشنه و مشتاق را از آراء برجستگان بيشترى آگاه و سيراب مىساخت . ايشان در درس اصول كه بر حسب معمول به ترتيب كفايه تدريس مىشد ، ابتدا آراء مرحوم آخوند و دانشمندانى كه نظر آنان در اين كتاب آمده ، از قبيل صاحبان فصول ، هداية المسترشدين ، قوانين ، مرحوم
295
نام کتاب : تاريخ فقه و فقها ( فارسي ) نویسنده : أبو القاسم گرجي جلد : 1 صفحه : 295