ميرزا محمد تقى شيرازى ( 1338 ه ) .
ميرزا محمد تقى فرزند ميرزا محب على حائرى شيرازى و از فقها و مراجع بزرگ شيعه و رهبران انقلاب عراق عليه انگلستان بود . وى بعد از گذراندن مقدمات در شيراز و استفاده وافر از فاضل اردكانى به سامرا عزيمت كرد و در درس ميرزاى بزرگ حاضر شد و از مدرسان به نام آن حوزه گرديد و بعد از فوت استادش زعامت حوزه به ايشان منتقل شد .
از آثار اوست : شرح مكاسب ، شرح منظومهء رضاعيهء سيد صدر الدين عاملى ، القصائد الفاخرة فى مدح العترة الطاهرة . ( ريحانة الادب ، 4 / 123 ، احسن الوديعة ، 1 / 173 ، نقباء البشر ، 261 / ش 561 ) شريعت اصفهانى ( 1339 ه ) .
ملا فتح الله بن محمد جواد از فقهاى بزرگ شيعه در قرن چهاردهم بود . در سال 1296 ه به عراق عزيمت كرد و از حوزهء درس حاج ميرزا حبيب الله رشتى و شيخ محمد حسين كاظمى استفاده كرد و از مدرسان به نام گرديد و شاگردان بسيارى را تربيت كرد . بعد از فوت ميرزا محمد تقى شيرازى رياست مذهبى به وى منتقل شد .
از تأليفات اوست : ابانة المختار فى ارث الزوجة من ثمن العقار ، اصالة الصحة ، افاضة القدير فى حل العصير ، قاعدة الطهارة . ( ريحانة الادب ، 2 / 317 ، احسن الوديعة ، 1 / 171 ) شيخ محمد حسين كاشف الغطاء .
وى يكى از علماى بزرگ شيعه بود كه در طول حيات علمى خود علاوه بر تحقيقات ارزشمندى در زمينه فقه و اصول و حديث با تأليف آثار ديگرى به شبهات مخالفين شيعه پاسخ داد . تعداد تأليفات او به حدود هشتاد عنوان مىرسد ، مانند الآيات البينات ، اصل الشيعة و اصولها ، تحرير المجلة ، حواشى عين الحياة در فقه ، الدين و الاسلام ، السياسة الحسينية ، المراجعات الريحانية ، الميثاق العربي الوطني . ( ريحانة الادب ، 3 / 434 ، احسن الوديعة ، 2 / 260 ) ميرزا محمد حسين نائينى ( 1355 ه ) .
وى از فقهاى بزرگ اماميه در قرن چهاردهم بود كه به كثرت تحقيق و تربيت شاگردان عالم و مجتهد معروف است . بعد از وفات شريعت اصفهانى گروهى از ايشان تقليد مىكردند . مرحوم نائينى از شاگردان سيد محمد اصفهانى از مدرسان بزرگ در عصر ميرزاى بزرگ در سامرا بود . از جمله آثار تأليفى وى كتاب تنبيه الامة و تنزيه الملة است .
غالب فقهاى عصر حاضر مانند آية الله سيد ابو القاسم خوئى ( ره ) و غيره از شاگردان مرحوم نائينى مىباشند . ( ريحانة الادب ، 4 / 162 ، احسن الوديعة ، 2 / 254 )

289