لؤلؤى .
ابو الحسن لؤلؤى از اجلَّهء علماى زمان خود بود و در غسل شيخ طوسى به همراه سليقى و ابن عينزربى شركت داشت . افندى احتمال مىدهد مترجم از شاگردان شيخ باشد و علامه تهرانى نيز او را از تلاميذ شيخ مىشمارد . ( رياض العلماء 5 / 208 ، طبقات اعلام الشيعه قرن پنجم ، 145 ) طوسى ( حدود 511 ه ) .
حسن بن محمد بن حسن طوسى ، مكنى به ابو على و ملقب به مفيد ثانى از شاگردان پدرش بود و همه تأليفاتش را در محضر ايشان قرائت كرده است و از ايشان استماع حديث كرده و به دريافت اجازه نايل آمده است . تهرانى در مقدمه الغيبة تاريخ دريافت اجازه را در سال 455 ه يعنى پنج سال پيش از فوت شيخ ذكر مىكند . مترجم بعد از شيخ زعامت دينى را در نجف الاشرف به عهده گرفت و مرجع اعلاى اماميه شد ، به طورى كه ابن حجر مىنويسد : سپس در مشهد على ( رض ) فقيه و امام شيعه شد و اكثر اجازات علمى علماى شيعه به او منتهى مىشود . از آثار اوست :
الامالى و شرح النهاية و المرشد إلى سبيل المتعبد . مصادر رجالى از ذكر تاريخ تولد و وفات مترجم غفلت كرده‌اند . ابن حجر مىگويد ابو على در حدود سال 500 ه از دنيا رفته و محدث نورى مىنويسد : از كتاب بشارة المصطفى در چند مورد چنين معلوم مىشود كه او در سال 511 ه زنده بوده است . ( مستدرك الوسائل ، 3 / 497 ، لسان الميزان ، 2 / 250 ، رجال ، بحر العلوم ، 4 / 67 ، مقدمه الغيبة ، تهرانى ، 11 ، تنقيح المقال ، 1 / 306 ذيل 2627 ، أمل الآمل ، ق 2 / 76 ) سليقى .
حسن بن مهدى سليقى ، مكنى به ابو طالب و معروف به علوى و حسنى و حسينى از شاگردان و روايت كنندگان از شيخ است . وى از جمله كسانى بود كه در غسل شيخ مشاركت داشت . او مىگويد : « تولَّيت انا و الشيخ ابو الحسن محمد بن عبد الواحد العينزربي و الشيخ ابو الحسن اللؤلؤي غسله فى تلك الليلة و دفنه » . از مترجم كتابى به نام المفتاح باقى مانده است . ( معالم العلماء ، 32 ، رياض العلماء ، 5 / 215 ، تنقيح المقال ، 1 / 312 ذيل 2672 ، اعيان الشيعه ، 23 / 327 ، رجال علامه ، 148 ) جرجانى .
حسين بن الفتح واعظ بكرآبادى جرجانى جزء شاگردان پسر شيخ طوسى ذكر شده است . ولى علامه تهرانى او را از شاگردان خود شيخ مىشمارد . ( مقدمه تبيان ، أل ، أمل الآمل ، ق 2 / 100 ، رياض العلماء ، 3 / 276 ، تنقيح المقال ، 1 / 340 ذيل 3025 ) حمدانى .
حسين بن مظفر بن على حمدانى ، بنا بر برخى از نوشته ها : همدانى ، مكنى به

217