الحجه .
خطيب بغدادى تاريخ تولد مترجم را 359 ه و تاريخ وفاتش را 439 ه ذكر مىكند . ( تاريخ بغداد ، خطيب ، 7 / 426 ، الامالى ، 1 / 98 و 2 / 87 ، مستدرك الوسائل ، 3 / 510 ، الكنى و الالقاب ، 1 / 209 ) فحام ( 408 ه ) .
حسن بن محمد بن يحيى فحام يا ابن الفحام ، مكنى به ابو محمد و ملقب به سرّ من رأى يا سامرى ، بنا بر تصريح شيخ از مشايخ اوست . شيخ چنين تعبير مىكند :
« أخبرنى » ، « اخبرنا » ابو الفحام ، طبرى مىگويد : شيخ طوسى در بغداد از وى استماع حديث كرده است . وى در سال 408 ه از دنيا رفت . ( الامالى ، 1 / 280 ، بشارة المصطفى ، طبرى ، 131 ، تنقيح المقال ، 1 / 310 ، تاريخ بغداد ، 7 / 424 ) قزوينى ( 408 ه ) .
حسين بن ابراهيم قزوينى ، مكنى به ابو عبد الله ، بنا بر تصريح شيخ از اساتيد وى بود . شيخ در كتابهايش چنين آورده است : « اخبرنا » ، « أخبرنى » الحسين بن ابراهيم . محدث نورى مترجم را از مشايخ شيخ در روايت ذكر مىكند . تهرانى سال وفات مترجم را سال 408 ه احتمال مىدهد . ( الامالى ، 2 / 271 ، الفهرست ، طوسى ، 84 ، مستدرك الوسائل ، 3 / 509 ، مقدمه تبيان ، أط ) ابن الخياط .
حسين بن ابراهيم قمى ، مكنى به ابو عبد الله و معروف به ابن الخياط يا ابن الحناط از اساتيد شيخ بود . شيخ با عبارت « أخبرنى الحسين بن ابراهيم القمي » از او ياد مىكند و علامه وى را از مشايخ شيعه شيخ مىداند . ( الاجازة ، البحار ، 26 / 28 ، تنقيح المقال ، 1 / 316 ، ذيل 2699 ، مستدرك الوسائل ، 3 / 509 ) تلعكبرى [1] ( 408 ه ) .
حسين بن ابى محمد هارون بن موسى تلعكبرى از راويانى است كه شيخ به واسطه او از ابن قتاده قمى نقل روايت كرده است و بدين جهت گروهى او را از مشايخ شيخ و دسته اى از مشايخ وى در روايت به طور خاص مىدانند . مترجم احتمالا در سال 408 ه از دنيا رفته است . ( مستدرك الوسائل ، 3 / 509 ، مقدمه تبيان ، أط ، طبقات اعلام الشيعه قرن پنجم ، 68 ، مقدمه رجال شيخ طوسى ، بحر العلوم ، 39 ) مغربى .
ابو الحسن بن سوار مغربى بنا بر ذكر محدث نورى از مشايخ شيخ در روايت است و گويا علامه مترجم را از مشايخ سنى شيخ مىداند . ولى بعد از مراجعه به اجازه مذكور معلوم شد كه از مترجم ذكرى نرفته است و شايد اين فرد در چاپ از اجازه فوق

[1] . اين نسبتى است به محلى در عكبرا كه التل هم گفته مىشود و عكبرا شهرى از نواحى دجيل است . ( اللباب ، ابن اثير ، 1 / 179 ، معجم البلدان ، حموى ، 1 / 705 و 868 ، مراصد الاطلاع ، بغدادى ، 1 / 271 )

208